-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy path01-04.qmd
173 lines (101 loc) ยท 42.7 KB
/
01-04.qmd
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
---
title: "์กฐํ๋ณ์ ์ง๋จ"
subtitle: Diagnosis of Schizophrenia
bibliography: References/01-04.bib
---
## ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ์ด๋ ค์
์ง๋จ์ด๋, ์ด๋ค ์ง๋ณ์ ์ด๋ฆ์ ๋ถ์ด๊ณ , ์ ์ํ๋ฉฐ, ์๋ณํ ์ ์๊ฒ ํด์ค์ผ๋ก์จ, ๊ทธ ์ง๋ณ์ ์ฐ๊ตฌ/๋น๊ต/์ค๋ช
/ํต์ ํ ์ ์๋ ๋์์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด์ค๋ค.[@Oyebode2018-mt] ์ง๋จ์ ๋ ๋ฐ์น๋ ๋๊ฐ์ง ์๊ฑด์ ์ ๋ขฐ๋์ ํ๋น๋์ด๋ค. ์ง๋จ์ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค ์ฌ์ด์ ์์ฌ์ํต์ ์๋จ์ด๊ธฐ๋ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ ์ธ๊ณ ์ด๋ ๋๊ฐ ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆฐ๋ค ํ๋๋ผ๋ ๋์ผํด์ผ ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ ์ ์ํ์์๋ ์ ๋ขฐ๋๋ฅผ ๋์ด๊ธฐ ์ํด ๊ฐ๊ด์ ํ์์ ๋ฐํ์ ๋๊ณ ์ง๋จํ๊ณ ์ ์ ์ฐ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์กฐํ๋ณ์ ๊ฐ๊ด์ ์ฆ์๋ง ๊ฐ๊ณ ์ง๋จํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. ํ์๊ฐ ๋ง์ ์์ผ๋ก ์ด๋ค ๊ฒฝํ์ ํ๊ณ ์๋๋๋, ์ธ๋ถ ๊ด์ฐฐ์ ์
์ฅ์์ ์ฝ์ฌ๋ฆฌ ํ์
ํ๊ธฐ๋ ์ ๋ํํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค.[@Strauss2005-ff] ์ต์ฒจ๋จ ๋์์ ๊ธฐ์ ์ด๋ ์ ๋ฐํ ๋ํ ์ธก์ ์ด ๋์์ด ๋๋ค๋ ์ฃผ์ฅ๋ ์์ผ๋, ์ค์ ์์์์๋ ๋ณ๋ก ํ์ค์ฑ์ด ์๋ค. ์ง๋จ์ ๋์ ํ ์ ์๋ค๋ฉฐ ์ ์๋ ์๋ฌผํ์ ์งํ๋ ์์ญ๊ฐ๊ฐ ๋์ง๋ง, ๊ทธ ์ด๋ค ์งํ๋ ์ถฉ๋ถํ ๋ฏผ๊ฐ๋์ ํน์ด๋๋ฅผ ์ง๋์ง ๋ชปํ๋ค.[@Hager2015-qc; @Lai2016-dc] ์ด๋ฐ ์ํฉ์ ์ฌ๋ฆฌํ์ ํ๊ฐ๋ ์ ๊ฒฝ์ธ์งํ๊ฐ๋ ์ญ์ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋๊น์ง๋ ์กฐํ๋ณ์ ์ง๋จ์ ์๋ จ๋ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ์ ์ธ์ฌํ ๋ณ๋ ฅ์ฒญ์ทจ์ ์ ์ ์ํ ๊ฒ์ฌ์ ์์งํ ์ ๋ฐ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ง๋จ์ ๊ธฐ์ ์ ๋ฉด๋ฉดํ ์ ๋ฐฐ์์ ํ๋ฐฐ๋ก ์ด์ด์ ธ์์ง๋ง, ๊ทธ ๊ธฐ์ ์ด ๋ช
๋ฌธํ๋๊ฑฐ๋ ๊ณต์ํ๋ ์ ์ ์๋ค.
๋๋ถ๋ถ์ ์ ์ ๊ณผํ ๊ต๊ณผ์์์ ์กฐํ๋ณ์ ์ง๋จ์ ๋ค๋ฃจ๋ ์ฅ์ DSM์ด๋ ICD์ ์ง๋จ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ค๋ช
์ ์์ํ๋ค. ์ง๋จ ๊ธฐ์ค์ ์ํ ์ง๋จ์ ์ผ์ข
์ ์ํฅ์ ์ง๋จ๋ฒ์ด๋ผ ํ ์ ์๋ค. ์ด ์ง๋จ๋ฒ์์ ์์ฌ์ ์ญํ ์ ๋จผ์ ๊ฐ๊ฐ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ง์, ํ๊ฐ, ์ฌ๊ณ ์ฅ์ ๋ ๋ฌผ๋ก , ๊ฐ์ ์ ๋ํ, ๋ฌด์์ ๋ฑ์ ํ๋ณ๋ ฅ๊ณผ ์ ์ ์ํ๊ฒ์ฌ๋ฅผ ํตํด ์ฐพ์๋ธ๋ค. ์ด๋ค ์ค ์ด๋ค ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ๊ฐ ๋ฐ๊ฒฌ๋๋์ง, ์ด๋ค ๋ณ๋ฆฌ๋ ๋ฐ๊ฒฌ๋์ง ์๋์ง๋ฅผ ํ์ธํ๊ณ , ๊ทธ ์กฐํฉ์ ๊ธฐ๋กํ๋ค. ๋ง์ฝ ์กฐํฉ์ ๋ชจ์์๊ฐ ์ ์ ์ฆ์ ๋ถํฉํ๋ค๋ฉด, ์ฆ์ธ๊ฐ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ป๊ฒ ๋ณํํด ์๋์ง ํ์ธํ๋ฉฐ, ๋์์ ์ง์
์ /์ฌํ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์์ค์ด ์ด๋ ์ ๋์ธ์ง ํ๊ฐ๋ฆํ๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ๊ธฐ์ง์ฑ ๋์งํ์ด๋ ์ฝ๋ฌผ ๋จ์ฉ์ด ์๋์ง ํ์ธํ๊ณ , ์ต์ข
์ง๋จ์ ๋ด๋ฆฐ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฒดํฌ๋ฆฌ์คํธ ์ ์ง๋จ์ ์ด๋ ์ ๋ ์ ๋ขฐ๋๊ฐ ํ๋ณด๋ ๋ฟ๋๋ฌ, ๊ต์ก์ ์ผ๋ก๋ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ๊ฒฝํ์ ์์ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ ์ด๋ ๊ฒ ์ง๋จํ์ง ์๋๋ค. ๊ทธ๋ค์ ๋ค๋
๊ฐ์ ๊ฒฝํ์ ์ํ์ฌ ์ ํ์ ์ธ ์กฐํ๋ณ ํ์์ <s>์ํ</s>[^1]์ ๋ชธ์ ์ตํ๋ฉฐ, ์ง๋จ์ ์ด๋ฌํ ์ํ๊ณผ ๋ ์์ ํ์์์ ์ ์ฌ์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ๋ ์ ํํ ๋งํ๋ฉด, ๋ ์์ ํ์์ ์ ์ฌ์ฑ์ ๋ค ๋ช ๊ฐ์ง ์ ํ๋ค์ ์๋ก ๋น๊ตํด๊ฐ๋ฉด์ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ ์ ํ์ 2, 3๊ฐ ์ ํํ ํ, ์ด๋ค ์ ํ์ ์ค์ํ ๊ฐ๋ณ ํฌ์ธํธ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋จ์ด์ง๋ ์ง๋จ์ ๋ฐฐ์ ํด๋๊ฐ๋ค.[@Westen2012-qj]
[^1]: **์ํ ์ด๋ก ((prototype theory):** ๋
์ผ์ ์ฒ ํ์ Wittgenstein์ *"Philosophical Investigation"*์ด๋ผ๋ ์ ์์์, ์ฌ๋ฌผ(thing)์ด ์ด๋ค ๋ฒ์ฃผ(kind)์ ์ํ๋ ์ง๋ ๊ณ ์ ๋ ๊ธฐ์ค์ ์ํด์๊ฐ ์๋๋ผ, ํด๋น ๋ฒ์ฃผ๋ฅผ ๋ํํ๋ "์ํ(prototype)"๊ณผ์ "๊ฐ์กฑ์น๋ฐ๋(family resemblance)"์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด ๊ฐ๋
์ ์ด์ด๋ฐ์ 1971๋
๋ฏธ๊ตญ์ ์ฌ๋ฆฌํ์ Eleanor Rosch๋ ์ธ๊ฐ์ ์ธ์ด๋ ์ธ์ง๊ณผ์ ์์๋ ๋ฒ์ฃผ์ ๋ฒ์ฃผ ๊ฐ์ ๊ตฌ๋ถ์ ๋ํ์ ์ธ ์์์ ์ ์ฌ์ฑ์ ์ํด ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ์๋ค. ์ด ์ด๋ก ์ ์ํ ์ด๋ก ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค.
๋ฐ๋ผ์ ์ง๋จ์ ์๋ก ๋ง๋ฌผ๋ ค ์๋ ๋ ๊ฐ์ ๊ณผ์ (dual process)์ ๋ฐ๋ผ ์งํ๋๋ค๊ณ ์ค๋ช
ํ ์ ์๋ค. ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ณผ์ ์ ์ง๊ด์ ์ฌ๊ณ ๋ก ๋ชธ์ ์ตํ ์ํ๊ณผ์ ์ ์ฌ์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์ขํ๋ ๊ณผ์ ์ด๋ฉฐ, ๋๋ฒ์งธ๋ ์ข๋ ๋ถ์์ ์ธ ์ฌ๊ณ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์ณ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ ์ง๋จ์ ์ ํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.[@Bhugra2011-od] ๊ฒฝํ์ด ๋ง์ ์์ฌ์ผ์๋ก ์ง๊ด์ ์ฌ๊ณ ์ ๋ ์์กดํ๋ค. ๊ฐ๊ด์ ์ด์ด์ผ ํ ์ง๋จ์ ์ง๊ด์ด ๋ผ์ด๋ค๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๋ขฐ๋๊ฐ ๋ฎ์์ง๋ค๋ ๋นํ์ ํ ์ ์์ง๋ง, ๊ฒฐ๊ตญ ์ง๋จ ๊ธฐ์ค์ด๋ผ๋ ๊ฒ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ ์ง๋จ์ด ๊ณต์ ํ๋ ์ง๊ด๋ค์ ๊ณต์ํํ ๊ฒ์ ์ง๋์ง ์๋๋ค.
์ด๋ฌํ ์ํ์ ๋ชธ์ ์ตํ๋ ๊ฒ์ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ ์๊ธฐํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค๋, ๋ค์์ ํ์๋ฅผ ์ถฉ๋ถํ ์ค๋ ๊ธฐ๊ฐ ๋์ ์ดํด๋ณด์ ๊ฒฝํ์ ์ถ์ ํด ๋๊ฐ์ผ๋ก์จ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ฒฝ๊ณผ๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ค๋ณด๋ฉด, ๋ค๋ฅธ ํ์๋ณด๋ค ๊ฒฝ๊ณผ๊ฐ ์ข์ง ์๊ฑฐ๋ ๊ฒฐ๊ตญ ํดํ์ ๋น ์ง๊ฒ ๋๋ ํ์๋ฅผ ์๋ณํ๊ฒ ๋๋ฉฐ, ์ด๋ค์ด ์ ํ์ ์กฐํ๋ณ์ด๋ผ๊ณ ๋ง์ ์์ ๊ฐ์ธํ๊ฒ ๋๋ค. ์์ ์ ๋จธ๋ฆฌ ์์ ๋ค์ํ ์ํ๋ค์ ๊ฐ์งํ๊ฒ ๋ ์์ฌ๋, ์ด๋ค์ด ์ด๋ค <s>๋ณธ์ง</s>[^2]์ ์ง๋๊ณ ์๋์ง ๋ฌด์์์ ์ผ๋ก ํ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค. ์ด๋ค ์ด๋ ๊ธฐ์ดํ ๋ง์์์, ์ด๋ค ์ด๋ ๊ฐ์ ์ ๋๋ง์์, ๋ ๋ค๋ฅธ ์ด๋ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ์ ์ ํ์์ ๋ค์ํ ์ํ๋ค์ ๊ฟฐ๋ซ๋ ๊ณตํต์ ์ ์ฐพ๊ณ ์ ํ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ํด์ ์ด์ฐฝ๊ธฐ ์ ์ ์ํ์ ๊ฐ์ฒ์๋ค์ด ๋ด์ด๋์ ๋ค์ํ ์ด๋ก ๋ค์ด ํ์ํ๊ฒ ๋๋ค.
[^2]: **๋ณธ์ง(essence)**: ์ฒ ํ์ ๋ณธ์ง์ฃผ์(essentialism)์์ ๋ณธ์ง์ ๋ฒ์ฃผ์ ๊ฐ์ฅ ๊ทผ์์ด์ ํ์ฐ์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณธ์ง์ ์ง๋์ง ๋ชปํ๋ฉด, ์กด์ฌ๋ ํด๋น ๋ฒ์ฃผ์ ์ํ์ง ์๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ์๋ช
(life)์ ๋ณธ์ง์ ์ฑ์ฅํ๊ณ , ๋ฒ์ํ๊ณ , ์งํํ๋ฉฐ, ์๊ธฐ ์ค์ค๋ก ์ค์ค๋ก๋ฅผ ์งํฑํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ์๋ค. ์๋ช
์ฒด๋ ๋ฌด์ํ ๋ง์ ํน์ง์ ์ง๋๊ณ ์์ง๋ง, ์ด ๋ณธ์ง์ด ์๋ค๋ฉด ์๋ช
์ฒด๋ผ ํ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ๋
ผ๋ฆฌ๋ ์ฝ๊ฒ ๋ฌด๋์ง๋ค. ๋ฐ์ด๋ฌ์ค๋ ์ค์ค๋ก ์์กดํ ์ ์๊ณ , ์ฑ์ฅ/์งํํ์ง๋ ์๋๋ค. ๊ทธ๋๋ ์๊ฐ ๋ณต์ ๋ฅผ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ช
์ด๋ผ ์นญํ๋ค. ๋ฐ๋ฉด ์์ ๊ฒฐ์ ์ด๋ ์ปดํจํฐ ๋ฐ์ด๋ฌ์ค๋ ์๊ฐ ๋ณต์ ๋ฅผ ํ์ง๋ง, ์๋ช
์ด๋ผ ์นญํ์ง ์๋๋ค. ๋ณธ์ง์ฃผ์์๋ค์ ๋ณธ์ง์ ๊ด์ฐฐ์์ ๋
๋ฆฝ๋์ด ์๋ค๊ณ ์ฌ๊ธฐ์ง๋ง, ์๋ช
์ ์์์ ๋ณด๋ฏ์ด ์คํ๋ ค ๊ด์ฐฐ์์ ์๊ฐ์ ๋ฐ์ํ๋์ง๋ ๋ชจ๋ฅธ๋ค.
## ์ฃผ๊ด์ ํ๋จ์ ์ํ ์ง๋จ
### ์ผ์คํผ์ค์ ์ํด๋ถ๊ฐ๋ฅ์ฑ
1900๋
๋ ์ ๋ฐ์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๋ค์ ์กฐํ๋ณ(schizophrenia)๊ณผ ์ ์ ๋ณ(psychosis)์ ๊ตณ์ด ๊ตฌ๋ถํ์ง ์์๋ค. ์ ์ ๋ณ์ (psychotic)์ด๋ ์ฉ์ด์ ์กฐํ๋ณ์ (schizophrenic)์ด๋ ๋ง์ ๋ค์์ฌ์ ์ฌ์ฉ๋์๊ณ , ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ์์ด ๋ํ๋๋ค๋ฉด ์ด๋ ์กฐํ๋ณ์์ ํ๋ฆผ์๋ค๊ณ ๋ฏฟ์ด ์์ฌ์น ์์๋ค. ํ๋์ ๊ฐ๋
์ผ๋ก ํ์ธํ๋ฉด, ์กฐํ๋ณ๊ณผ <s>์กฐํ ์คํํธ๋ผ ์ฅ์ </s>[^3]๋ฅผ ๊ตณ์ด ๊ตฌ๋ถํ์ง ์์๋ค๊ณ ๋งํ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๊ณผ๊ฑฐ ๋ฌธํ๋ค์ ์กฐํ๋ณ์ ๋ํ ์ค๋ช
์ด๋ผ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ ์ ๋ณ ์ ๋ฐ์ ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ดํดํ๊ณ ์ดํด์ผ ํ๋ค.
[^3]: **์กฐํ์คํํธ๋ผ์ฅ์ (schizophrenia spectrum and other psychotic disorder)**: DSM-5์ ๋์
๋ ๋ฒ์ฃผ๋ก, ์กฐํ๋ณ์ ๋น๋กฏํ์ฌ ์กฐํ์ฑ ์ธ๊ฒฉ์ฅ์ , ์กฐํ์ ์ฅ์ , ์กฐํ์ ๋์ฅ์ , ๋ง์์ฅ์ ๋ฑ ๋ค์ํ ์งํ๋ค์ ์์ฐ๋ฅธ๋ค. DSM์ ์กฐํ์คํํธ๋ผ์ ์ํ๋ ๊ฐ ์ง๋จ์ ๋ฒ์ฃผ์ ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ๊ณผ ํจ๊ป, ์ฐจ์์ ์ ๊ทผ(dimensional approach)๋ ์๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ์ฆ ์ด ์งํ๊ตฐ์ ํ์๋ค์ ๋ํด, ํ๊ฐ, ๋ง์, ์ํด๋ ์ธ์ด, ์ ์ ์ด๋ ํ๋, ์์ฑ ์ฆ์์ 5๊ฐ ์ ์ ๋ณ์ ์ฐจ์๊ณผ, ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ, ์ฐ์ธ, ์กฐ์ฆ์ 3๊ฐ ๋ถ๊ฐ์ ์ธ ์ฐจ์์ผ๋ก ๋ค๋ฉด์ ์ธ ํ๊ฐ๋ฅผ ํ ์ ์๋๋ก ํ์๋ค.
์ผ์คํผ์ค์ <s>์ํด</s>[^4] ๋ถ๊ฐ๋ฅ์ฑ(un-understandability)์ ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ์์ ์๋ณํ๋ ์ค์ํ ๊ธฐ์ค ์ค ํ๋์ด๋ค. ์ ์ ์ฆ์์ ํ์์ ๋ด์ ๊ฒฝํ์ธ์ง๋ผ ์ธ๋ถ์์ ์ง์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ค. ๋จ์ง ์ธ๋ถ์์ ๊ด์ฐฐํ ์ ์๋ ๋ง์, ๊ธฐ์ดํ ์ธ์ด, ์ด์ํ ํ๋์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฌผ๋ก ๋ณด๊ณ , ์ด์ ๋๋ฌํ๊ฒ ๋ ์ฌ๋ฆฌ๊ณผ์ ์ ์ถ์ ํจ์ผ๋ก์จ, ๊ทธ ์ํด๋ถ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๊ฐ์ ์ ์ผ๋ก ์ถ๋ก ํ ์ ๋ฐ์ ์๋ค. ์ผ์คํผ์ค๋ ์ฐ์์ด๋ก ์ ๋ฐ์๋ค์ฌ, ํ์ฌ์ ์ฌ๊ณ ๋ ๊ทธ ๋ฐ๋ก ์ ์ ๋จธ๋ฆฌ๋ฅผ ์ค์ณ๊ฐ๋ ์ฌ๊ณ ์ ์ฐ์๊ด๊ณ๋ก ์ด์ด์ ธ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ง์์ด๋ , ํ๋์ด๋ ์ด ์ฐ์์ ๊ณ ๋ฆฌ๋ฅผ ๊ฑฐ์ฌ๋ฌ ์ฌ๋ผ๊ฐ๋ฉด, ์ ์ด์ ์ ๊ทธ๋ฐ ์๊ฐ์ ํ๊ฒ ๋์๋์ง๋ฅผ ์ดํดํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ, ์ ์ ๋ณ์ ๊ณผ์ ์, ์ ์์ ์ฐ์๊ณผ์ ๊ณผ ๋ ๊ฐ์ง ์ ์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ ์ ์๋ค. ์ฒซ์งธ๋ ๊ฑฐ์ฌ๋ฌ ์ฌ๋ผ๊ฐ๋ ๊ณผ์ ์์ ์ฐพ์๋ธ ๋ง์๊ณผ ํ๋์ ๊ทผ์์ด ๋ ์ฌ๊ณ ์์ฒด๊ฐ ์๋ฌด๋ฐ ๊ทผ๊ฑฐ์์ด ๋ถ์ฅ ์์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ Wernicke๋ ์์์ ์ฌ๊ณ (autochthonous ideas)๋ผ ํ์๊ณ (@sec-wernicke-kleist-leonhard), ์ผ์คํผ์ค๋ ์ด๋ฅผ ์ผ์ฐจ์ ๋ง์(primary delusion)์ ํ์ ์ค ํ๋๋ก ์ผ์๋ค.[@McAllister-Williams1997-mr] ๋์งธ๋ ์ฐ์๊ณผ์ ์์ฒด์ ๋ฌธ์ ์ด๋ค. ์ผ์ฐ๊ธฐ ํฌ๋ ํ ๋ฆฐ์ ์กฐํ๋ณ ํ์์ ์ฌ๊ณ ๋ ๊ทธ ์ฐ๊ฒฐ๊ณ ๋ฆฌ๊ฐ ๋์ด์ ธ ์๋ค๋ฉฐ ์ด๋ฌํ ํ์์ <s>**"Zerfahrenheit"**</s>[^5]๋ผ๋ ์ฉ์ด๋ก ํํํ์๋ค. ๋์ผํ ๊ฐ๋
์ ๋ธ๋ก์ผ๋ฌ๋ ์ฐ์์ ์ด์์ผ๋ก ํด์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ผ์คํผ์ค ์ญ์ ์๋ฏธ์๋ ์๋ฏธ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ์๋ค๋ฉด ์ดํดํ ์ ์๋ค๊ณ ๋ณด์๋ค.[@Sass1992-wk]
[^4]: **์ํด(ไบ่งฃ)**: ๋
์ผ์ด์ *Verstehen*์ ๋ฒ์ญํ ๋ง์ด๋ค. ์ดํด(็่งฃ)์ ํฌ๊ฒ ๋ค๋ฅผ ๋ฐ ์์ง๋ง, ์ ์๋ ์ฌ๋ฌผ์ ์ด์น๋ฅผ ์๋ ๊ฒ ๋ฟ ์๋๋ผ, ๊ทธ๋์ ๋ฉ๋ํ๋ค๋ ์๋ฏธ๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์๋ค. ์ฃผ๋ก ๋
์ผ์ฒ ํ ๋ฌธํ์์ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ ๋จ์ด์ด๋ค. ์ผ์คํผ์ค์๊ฒ ์์ด ํ์์ ๋ด์ ์ธ๊ณ๋ ์ค๋ช
(erklรคren)ํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ดํด(verstehen)ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ค๋ช
์ ๊ณ ์ฌํ๊ณ ์ดํด๋ง์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ฉด ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์์ง๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ค.
[^5]: **Zerfahrenheit***:* "confusion", "disintegration", "absentmindedness" ๋ฑ์ผ๋ก ๋ฒ์ญ๋๋ค.
๋ ์ค ์ด๋ ์ชฝ์ธ์ง์๋ ์๊ด์์ด ํ๊ฐ์๊ฐ ํ์์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ์ญ์ถ์ ํ๋ ๊ณผ์ ์์, ๋์ ํ ์ดํดํ ์ ์๋ ๋ฒฝ์ ๋ถ๋ชํ ๋, ํ๊ฐ์๋ ์ํด๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ํ๊ณ , ํด๋น๋๋ ๋ง์์ด๋ ํ๋์ ์ ์ ๋ณ์ ์ด๋ผ๊ณ ๊ฒฐ๋ก ์ง๋๋ค. ์ด ๋ ๋ง์ ๋ด์ฉ์ ๋ํด ๊ณต๊ฐ์ ํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ง์์ด ์ ์๊ฒผ๋์ง๋ฅผ ์ดํดํ๋ ๊ฒ์ ๊ตฌ๋ถํด์ผ ํ๋ค. <s>Sims</s>[^6]๊ฐ ์๋ฅผ๋ ํ ์ฌ๋ก์์, ๋์น์ ๋ฐํด๋ฅผ ํผํด ๋
์ผ์์ ํ์ถํ ํ์๋ "๋๊ตฐ๊ฐ ๋ด๊ฐ ๋ง์๋ ๋ฌผ์ ์ด์ํ ์ก์ฒด๋ฅผ ํ์ ๋๋ฅผ ์ํ๊ฒ ํ๋ค"๋ ๋ง์์ ๋ณด์๋ค. ๋์น์ ์ํ์ ๋ฐ์์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ํตํด ์ ์ด๋ฐ ์๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒ ๋์๋์ง ๊ณต๊ฐํ ์๋ ์์ง๋ง, ์ ์๋ฃ์ ๋
์ ํ๋ค๋ ์๊ฐ์ ๊ฐ๊ฒ ๋์๋์ง๋ ๊ฒฐ์ฝ ์ดํดํ ์ ์๋ค.[@oyebode2015]
[^6]: **Andrew Sims**: ์๊ตญ์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ. ๊ธฐ์ ์ ์ ์ํ์ ๋ํ์ ์ธ ์ฑ
์ธ *"๋ง์์ ์ฆ์๊ณผ ์งํ: ๊ธฐ์ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌํ ์
๋ฌธ (Sim's Symptoms in the Mind)"*๋ฅผ ์ ์ ํ์๋ค.
### ์๋์ด๋์ ์์ ์ฅ์
์๋์ด๋๋ ์์ ์ ์๊ฐ๊ณผ ๊ฐ์ , ํ๋์ด ํ์ธ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๊ฑฐ๋ ํ์ธ์ ์ํด ์กฐ์ข
๋๋ ๋๋์ **"์์-์ฅ์ (ego-disorders, Ich-Stรถrungen)"**๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ๋ค.[@Fuchs2013-in] ์ด๋ ์์์ ํ์ธ์ ๊ฒฝ๊ณ๊ฐ ๋ถ๋ถ๋ช
ํด์ง๋ ๊ฒ์ด์, ์์์ ์ฃผ๊ถํ์ฌ๋ ฅ์ด ์ฝํ๋๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๊ฐ๋
์ ๊ณ ์ ์ ์ธ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌํ ๊ต๊ณผ์์์๋ ์๋ก๋ถํฐ ์ค์ํ ๊ฐ๋
์ผ๋ก ๋
ผ์๋์์ผ๋, DSM ์๋์ ๋ค์ด์์๋ ๊ทธ ์ค์์ฑ์ด ๊ฐ์๋์ด ์ฌํ์ ๋ง์, ํ๊ฐ ๊ฒฝํ๊ณผ ๊ตฌ๋ถ๋์ง ์๊ณ ์ฌ์ฉ๋์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด **์ฌ๊ณ ์ ํ(thought broadcasting)**๋, ์ฌ๊ณ ๋ฐํฅ(thought echo) ํน์ ๊ฐ์ฒญ ์ฌ๊ณ (audible thought)์๋ ํ์ํ์ ์ผ๋ก ์ ํ ๋ค๋ฅธ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ์ด๋ค.[^7] ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , ๋ฏธ๊ตญ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ํ ์ค๋ฌธ์์ ๋์์์ ์ ๋ฐ ์ด์์ ์ด๋ค์ ๊ฐ์ ๊ฐ๋
์ผ๋ก ์ธ์ํ๊ณ ์์๋ค.[@Pawar2003-pb] ๊ฒ๋ค๊ฐ ์ ์ ๋ถ์, ํนํ ์์ ์ฌ๋ฆฌํ์์ ๋งํ๋ ๋ฏธ์ฑ์ํ ์์ ๊ฐ๋
๊ณผ ํผ๋๋๋ฉด์, ๋๋์ฑ ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์์์ ์์ ์ฅ์ ๋ ๊ฐ๊ณผ๋๊ฑฐ๋ ์คํด๋ฐ๊ณ ์๋ ํํธ์ด๋ค.[^8]
[^7]: **์ฌ๊ณ ์ ํ**์ **์ฌ๊ณ ๋ฐํฅ**์ ๋ชจ๋ ๋ด ์๊ฐ์ด ์๋ฆฌ๊ฐ ๋์ด ๋ค๋ฆฌ๋ ๊ฒ ๊ฐ๋ค๋ ๊ฒฝํ์ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ์๋ ํ์ธ๋ค์ด ๋์ ๋ด๋ฐํ ์๊ฐ์ ๋ชจ๋ ์๊ฒ ๋์ด ๋ฌด์ฒ ์์น์ค๋ฝ๋ค๋ ์ ์๋ฅผ ํฌํจํ์ง๋ง, ํ์๋ ๊ทธ ์๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฃ๋ ์ฌ๋์ ๋ ํผ์ ๋ฟ์ด๋ค.
[^8]: **์์(ego or self)**: ํ๋ก์ดํธ๋ "das Ich"๋ผ๋ ์ฉ์ด๋ฅผ ๋ฌด์์์ ๋์ํ๋ ์์์ ๊ฐ๋ฆฌํค๊ธฐ ์ํด ๋์
ํ์ง๋ง, ๊ณง ์ด์ด ๋ณธ๋ฅ(Es)๊ณผ ์ด์์(รber-Ich) ์ฌ์ด์ ๊ฐ๋ฑ์ ์ค์ฌํ๋ ๊ตฌ์กฐ๋ก ์๋ฏธ๊ฐ ๋ฐ๋์๋ค. ์ดํ ์์-์ฌ๋ฆฌํ์๋ค์ ๊ฐ๋ฑ๊ณผ ์๊ด์์ด ์ ์ ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ํํ๋ conflict-free ego๋ฅผ ๊ฐ์กฐํ์๊ณ , ์ด๋ ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ(cognitive function)๊ณผ ์ ์ฌํ ๊ฐ๋
์ด ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ ํต์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฆฌํ์์ **์์**๋ ์ฌ๋ฆฌํ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ํํ๋ ์ฃผ์ฒด๋ก์ **"๋"**๋ผ๊ณ ๊ฒฝํ๋๋ ์ด๋ค ๊ฒ์ ์๋ฏธํด์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ **์๊ธฐ ์์(self-consciouosness)**์ ๊ฐ๊น๋ค. ํํธ ์ต(Carl Gustav Jung)์ **์์(ego)**๋ ๋จ์ํ ์์์ ์ค์ฌ์ธ๋ฐ ๋นํด, **์๊ธฐ(self)**๋ ์ ์ ์ ์ค์ฌ์์ ์์๊ณผ ๋ฌด์์์ ํตํฉ์ํค๋ ์ํ์ด๋ฉฐ, ๊ฐ์ฑํ์ ๊ถ๊ทน์ ์ธ ๋ชฉํ๋ผ๊ณ ํ์๋ค. ๋ผ์บ(Jacques Lacan)์ **์์(ego)**๋ ํ์ธ์ด๋ผ๋ ๊ฑฐ์ธ์ ๋น์ถฐ์ง ์ด๋ฏธ์ง๋ค์ด ์ด์คํ๊ฒ ์กฐํฉ๋ ์ฐฉ๊ฐ์ผ ๋ฟ์ผ๋ก, ์ง์ ํ **์ฃผ์ฒด(subject)**๊ฐ ๋ ์ ์๋ค๊ณ ํ์๋ค. ์ด๋ ๋ฏ ์ฌ๋ฆฌํ์์ ๋ถ์๊ฐ๋ค์ ์์, ์๊ธฐ, ์ฃผ์ฒด ๋ฑ์ ์ฉ์ด๋ฅผ ํผ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ํผ๋์ ๊ฐ์ค์์ผ์๋ค.
์ผ์คํผ์ค๋ **์์ ์์(ego consciousness)**์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ํํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ๋
ํํ์๋ค. 1) ๋์ ๋ฐ ์ธ๋ถ์ธ๊ณ์ ๊ตฌ๋ถ๋ ์๊ธฐ ์์ ์ ์์ํ๋ ๊ฒ, 2) ํ๋์ฑ ํน์ ์์ง๋ฅผ ๊ฐ์ง <s>์ฃผ์ฒด</s>[^9]๋ก์์ ๋๋, 3) ์๊ฐ์ด ํ๋ฌ๋ ๋์ผํ๊ฒ ์ ์ง๋๋ ์ ์ฒด์ฑ(identity)์ ๋๋, 4) ์ฌ๋ฆฌ์ ์ผ๋ก ๋จ์ผํ ํ ๋ช
์ ์๊ธฐ๋ผ๋ ๋๋. ์ผ์คํผ์ค๋ ์ด๋ฌํ ์์ ์์์ ํผ๋์ด ์๊ธด๋ค๋ฉด ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ๊ฑฐ๋ก ๋ณด์์ผ ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ์๋ค. ์ด์ค ๋๋ฒ์งธ ํญ๋ชฉ, ์ฆ ๋์ ์ ์ ์ ๋ด ์์ง๋๋ก ์ด๋์ด๋๊ฐ ์ ์๊ณ (sense of agency), ๋ด ์ ์ ์ด ๋์ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ๊ฐ(sense of mine-ness)์ ํนํ ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ์ค์ํ๋ค. ์๋์ด๋๋ ์ด๋ฌํ ์ผ์คํผ์ค ์ฒ ํ์, ์ค์ ์์์์ ๊ด์ฐฐ๋๋ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ๋ก ํ์ด๋ด์ด ์ผ๊ธ ์ฆ์์ ์์ฑํ์๋ค.
[^9]: **์ฃผ์ฒด (agent)**: ์ฌ๋์ ์๊ธฐ(self)๋ฅผ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ฒฝํํ ์ ์๋๋ฐ, ๊ทธ์ค ํ๋๊ฐ ์ฌ๊ณ , ํ๋, ์์ง์ ์ฃผ์ธ ์ฆ ์ฃผ์ฒด๋ก์์ ์๊ธฐ์ด๋ค. ์ฃผ์ฒด๋ ์ ํํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ๊ณผ ์ ํํ ๊ฒ์ ์คํํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์๋ค. ์ฆ ์๊ธฐ-์ฃผ์ฒด์ฑ(self-agency)์ด๋ ์ด๋ค ํ๋์ด๋ ์์ง์ ๋ฐํ์ด ๋๋ก๋ถํฐ ๋น๋กฏ๋์์์ ๋๋ผ๋ ๊ฐ๊ฐ์ด๋ค.
์ด์ ์ํ๋ ์ผ๊ธ ์ฆ์์๋ ์์ ์ ๋ชธ, ์ฌ๊ณ , ์์ง๋ ์ ์๊ฐ ์์ ์ด ์๋ ํ์ธ์ ์์ง์ ์ํด ์กฐ์ข
๋๋ค๋ ์ฆ์์ด ํฌํจ๋์ด ์๋ค. ์์ ์ ์๊ฐ์ด ์ธ๋ถ๋ก๋ถํฐ ์ง์ด๋ฃ์ด์ง๊ฑฐ๋, ๋๊ตฐ๊ฐ๊ฐ ํ์ทจํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ํต์ ํ๋ ์์์ ์งํ๊ถ์ ์์คํ๋ค๋ ๋๋์ด๋ค. ์์ ์๋ก ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ฌ๊ณ ์ ํ๋ ์์ ์ ์๊ฐ์ด ์์ ์ ์ง๋ฐฐ๋ฅผ ๋ฒ์ด๋ ์ฃผ๋ณ ๋ถํน์ ๋ค์์๊ฒ ์๋ ค์ง๋ค๋ ๋๋์ด๋ค. ์ ์์ธ์ ์์ ์ ์๊ฐ์ด "์๊ธฐ ๊ฒ"์์ ํ์ ํ๋ฉฐ ์์ ์ด ํ๋ฝํ์ง ์๋ ํ ํ์ธ์๊ฒ๋ ๋ถํฌ๋ช
ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ฏฟ์ด ์์ฌํ์ง ์๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์กฐํ๋ณ ํ์๋ ์ค์ค๋ก์ ์๊ฐ์ ํต์ ํ์ง ๋ชปํ๋ฉฐ, ์๊ฐ์ด ๋๋ฆ๋๋ก์ ์์ง๋ฅผ ๊ฐ์ง ๋ฏ ๋น ์ ธ๋๊ฐ๋ค๊ณ ๋๋๋ค. ์ด์ ๋ฐํด ๊ฐ์ฒญ ์ฌ๊ณ ๋, ๋จธ๋ฆฌ์์ผ๋ก ํ๋ ์๊ฐ์ด ์๋ฆฌ๋ก ๋ค๋ฆฌ๋ ํ์ฒญ ๊ฒฝํ์ด๋ค. ๋๋ฌผ๊ฒ ๊ฐ์ฒญ ์ฌ๊ณ ๋๋ฌธ์ ๋จ๋ค์ด ๋ด ์๊ฐ์ ์์ง๋ ๋ชจ๋ฅธ๋ค๋ ๊ฑฑ์ ์ ์ด๋ํ๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง ์๋ฐํ ์๋ฏธ์์ ๋ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ๋ ์ ํ ๋ณ๊ฐ์ ๊ฒ์ด๋ค.[@Burgy2011-la]
ํ์๋ ์์ ์ด ํต์ ํ ์ ์๋ ๋ด๋ถ์ ํต์ ํ ์ ์๋ ์ธ๋ถ๋ฅผ ํผ๋ํ๋ค. ๊ทธ๋ค์ ์ด๋ฌํ ๊ฒฝํ์ ๋ํด ํผํด๋ง์์ ๋์์ด ์์ ์๊ฒ ๋ฐํด๋ฅผ ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ผ ๋ฏฟ๊ธฐ๋ ํ๊ณ , ๋ชธ์ด๋ ๋ง์์ ์ผ๋ถ๊ฐ ๋๋ฆ์ ์์ง๋ฅผ ์ง๋
๋
์์ ์ผ๋ก ์๊ฐํ๊ณ ํ๋ํ๋ค๊ณ ๋ฏฟ๋๋ค. ์ด๋ฐ ์์ ๋ง์์ ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ด์ ์๋นํ ์ค์ํ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ๋๋ค.
### ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ๊ณผ ๋ง์์ ๋ถ์๊ธฐ {#sec-delusional-mood}
๋ ๊ฐ๋
์ญ์ ์ผ์คํผ์ค๋ก๋ถํฐ ์ถ๋ฐํ๋ค. ์ผ์คํผ์ค๋ ์ผ์ฐจ์ ๋ง์์ ํํ๋ก ์์์ ์ฌ๊ณ ์ธ์๋ ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ, ๋ง์์ ์ง๊ฐ, ๋ง์์ ๊ธฐ์ต์ ์ด๊ฑฐํ๋ค. ํนํ ์กฐํ๋ณ ๋ฐ๋ณ ์ด๊ธฐ์ ํ์๋ค์ ์ธ์์ด ๋ฌํ ๋ถ์๊ธฐ๋ฅผ ๋๋ฉด์ ๋ณํด๊ฐ๋ ๋ฏํ ๊ฒฝํ์ ํ๊ฒ ๋๋ค. ์ด์ ์๋ ๋น์ฐํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ฐ์๋ค์๋ ์ผ์์ด, ์ ์ ๋๋ผ์ง ๋ชปํ๋ ์๋ฏธ๋ ์์ง์ ๋ดํฌํ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋๊ปด์ง๋ค. ์ด๋ ๋ค์ ๋ ๊ฐ์ง ํํ๋ก ๋๋ ์ ์๋๋ฐ, ์ฒซ์งธ๋ ์ฃผ๋ณ ์ฌ๋ฌผ์ด๋ ํ์์ ์ต์ํจ์ด ์์ค๋์ด, ๋ฏ์ค๊ฑฐ๋, ๊ธฐ์ดํ๊ณ , ๊ฟ ์์ ํค๋งค๋ ๊ฒ ๊ฐ๋ค๋ ๋๋์ ์ฃผ๋ ๊ฒ์ด๋ฉฐ(derealization), ๋์งธ๋ ๊ทธ ๋ชจ๋ ๊ฒ๋ค์ด ํ์ ์์ ๊ณผ ์ด๋ฐ ์ ๋ฐ ์์ผ๋ก ๊ด๋ จ๋์ด ์๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ์ธ์๋๋ ๊ฒ์ด๋ค(idea of reference). ํ์๋ค์ ํ์์๊ฒ ๋ฌด์ธ๊ฐ๋ฅผ ์ผ๊นจ์ฐ๋ ค๊ณ ํ๊ฑฐ๋, ์จ๊ฒจ์ง ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ ๋ฌํด์ฃผ๊ณ ์ ์ ์ฐ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ํ์์๊ฒ ๊ทธ ์๋ฏธ๋ฅผ ์ฐพ์๋ด๋ผ๊ณ ์๋ฐ์ ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋๊ปด์ง๋ค. ์ด ๋๋ฌธ์ ํ์๋ ๋ง์น ์์ ์ ์ฃผ๋ณ์์ ์ผ์ด๋๋ ์ผ๋ค์ด ๋๊ตฐ๊ฐ๊ฐ ์ผ๋ถ๋ฌ ์ฐ์ถํด๋์ ์ฐ๊ทน๊ฐ๋ค๊ณ ์ง์ ํ๊ธฐ๋ ํ๋ค.[@Maj2013-du; @Henriksen2019-vg]
์ด๋ฌํ ์ํ๋ฅผ ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ(delusional mood) ํน์ ๋ง์์ ๋ถ์๊ธฐ(wahnstimmung)๋ผ๊ณ ๋ ํ๋ค. ์ด ๊ฐ๋
์ ์ผ์ฐ๊ธฐ <s>Hagen</s>[^10]์๊ฒ๋ก ๊ฑฐ์ฌ๋ฌ ์ฌ๋ผ๊ฐ๋ค.[@Maj2013-du] ์ผ์คํผ์ค๋ ํ์ ์ค์ค๋ก ๊ธฐ์ดํ ๋ถ์๊ธฐ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ๋ ํด์ํ๋ ค ์ ์ฐ๋ ๊ณผ์ ์์ ์ด์ฐจ์ ๋ง์์ด ๋ฐ์ํ๋ค๊ณ ์ฌ๊ฒผ๋ค. ํ๋ ํ์๋ค์ ๋ง์์ ๋ถ์๊ธฐ๊ฐ ๋ฐ๋ณ ์ง์ ์ ๊ตฌ๊ธฐ ๋จ๊ณ์ ํน์ง์ ์๊ฒฌ์ผ๋ก ๋ณด๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ ๊ตฌ๊ธฐ ํ์๋ค์ด ๋๋ผ๋ ์ด์ ์๋ ๋ถ์, ๊ฑฑ์ , ์ฃ์ฑ
๊ฐ, ์ฐ์ธ๊ฐ ๋ฑ์ ์์ธ์ค ํ๋๋ผ๊ณ ์ฌ๊ธด๋ค.[@Henriksen2019-vg] <s>Conrad</s>[^11]๋ ์กฐํ๋ณ์ ์ ๊ตฌ๊ธฐ๋ก๋ถํฐ ๋ฐ๋ณ ์๊ฐ๊น์ง๋ฅผ <s>"*Trema, Apophany, Anastrophe"*</s>[^12]์ ์ธ ๋จ๊ณ๋ก ๋๋์๋ค. ๊ทธ๋ ๊ฐ์ฅ ์ฒ์์ ๋จ๊ณ๋ฅผ *Trema* ๋จ๊ณ๋ผ๊ณ ํ์๋๋ฐ, ํ์๋ ์์ ์ด ๋ง์น ๋ฌด๋์ ํผ์ ์ฌ๋ผ๊ฐ ์กฐ๋ช
์ ๋ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ธ์์ด ์๊ธฐ๋ฅผ ์ฃผ์ํ๋ฉฐ, ๋ฌด์ธ๊ฐ ์ฌ๊ฑด์ด ํฐ์ง ๊ฒ๋ง ๊ฐ์ ๋ถ๊ธธํ ๊ธด์ฅ๊ฐ์ ์๋ฌ๋ฆฐ๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค์ ๋จ๊ณ์ธ *Apophany*์ ๋๋ฌํ๋ฉด *Trema*์ ๊ธด์ฅ๊ฐ์ด ์์ค๋๋๋ฐ, ํ์๋ ์ ๋จ๊ณ์ ๋ถ๊ธธํจ์ด"๋ฌด์ ๋๋ฌธ์ด์๋์ง"๋ฅผ ํผ๋ฉ ๊นจ๋ซ๊ฒ ๋๋ค. ๋ง์์ด ์๋ฆฌ์ก๊ฒ ๋๊ณ , ๋ง์์ ๋ชจ๋ ์์๊ป๋ผ๋ฅผ ํ๋ฒ์ ์ค๋ช
ํด์ฃผ๋ ์๋ช
ํ ์ง๋ฆฌ๋ก ์๋ฆฌ์ก๋๋ค. ๋ง์ง๋ง *Anastrophe* ๋จ๊ณ์์๋ ์ธ์์ ๋ชจ๋ ํ์์ด ๋์ ๊ด๊ณ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋๊ปด์ง๋ค.[@Mishara2010-wd]
[^10]: **Fridrich Wilhelm Hagen junior (1814\~1888)**: ๋
์ผ์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ. Erlangen ํด๋ฆฌ๋์ ์ฑ
์์๋ก ํ๋ํ์๋ค. ์ ์ ์งํ์ ์ ์ ์ ์ํด ์ดํดํด๋ณด๊ณ ์ ํ์๊ณ , ์ ๋ฐํ ๊ณ์ธก์ ํตํด ์กฐํ๋ณ ํ์ ๋์ ๋น์ ์์ ์์ถ์ ์
์ฆํ ์ ์์ผ๋ฆฌ๋ผ ๋ฏฟ์๋ค.
[^11]: **Klaus Conrad (1905\~1961)**: ๋
์ผ์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ. ์กฐํ๋ณ ํ์๊ฐ ๋ฐ๋ณ ์ ์ ๊ฒช๋ "๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ" ํน์ "๋ง์์ ๋ถ์๊ธฐ"์ ๋ํ ์
์ ์ ๋จ๊ฒผ๋ค. ์กฐ๊ธฐ ์ ์ ์ฆ(early psychosis) ๊ฐ๋
์ ์ ๊ตฌ์์ด๋ค.
[^12]: **Trema, Apophany, Anastrophe**: ๋ชจ๋ ๊ทธ๋ฆฌ์ด์ค์ด์ด๋ค. Trema๋ ๋ฌด๋์ ์ฌ๋ผ์ฐ์ ๋์ ๊ณตํฌ, apophany๋ ๊ณ์, anastophe๋ ๋์น ํน์ ๋์์๋ค๋ผ๋ ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ค. Anastrophe๋ ์์ ์ด ์ธ์์ ํฅํด ํ๋์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋์น๋์ด, ์ธ์์ด ์์ ์๊ฒ ๋ญ๊ฐ๋ฅผ ํํ๊ณ ์๋ค๋ ๋๋์ ์๋ฏธํ๋ค.
์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์์ ์ด๋ฌํ ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ์ด ์ผ๋ง๋ ์ค์์ฑ์ ๋๋์ง๋ ํ์คํ ์๋ ค์ ธ ์์ง ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋๋ถ ์์์ด๋ ์ฝ๋ฌผ ๋จ์ฉ์ ์ํด ๋น๊ต์ ๊ฐ์๊ธฐ ํ๊ฐ, ๋ง์์ ๋ณด์ด๋ ํ์์ ๊ฒฝ๊ณผ์, ๋ง์์ ๋ถ์๊ธฐ๋ก๋ถํฐ ์์ํ์ฌ ๋ง์์ ๊ตณํ๋ฉด์ ๊ธด์ฅ๊ฐ์ด ํด์๋๋ ์ ๊ตฌ๊ธฐ ๋จ๊ณ๋ฅผ ์ฐจ๊ณก์ฐจ๊ณก ๋ฐ์์จ ์กฐํ๋ณ์ ์ง๋ณ๊ฒฝ๊ณผ๋ ๋ถ๋ช
ํ ๊ตฌ๋ถ๋์ด์ผ ํ๋ค. ์กฐํ ์คํํธ๋ผ ์ฅ์ ์์ ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ์ ๊ฒฝํํ๋ ๋น์จ์ 1\~8%๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ, ๋ง์์ ๊ธฐ๋ถ์ ์ค๋ ๊ฒฝํํด์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋ฐ๋ณํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์๋ค.[@Stone2017-lc] DSM์์ ๊ฐ์กฐํ๋ ์ญํ์ ์ฆ๊ฑฐ๋ ์ถฉ๋ถํ์ง ๋ชปํ๋ค ํ ์ง๋ผ๋, ์ด๋ฌํ ๊ฒฝํ์ ๋ฃ๊ฒ ๋ ์์ฌ๋ ๋น์ฅ์ ๋ง์/ํ๊ฐ ์ฌ๊ฐ๋์๋ ๊ด๊ณ์์ด ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ์์ฌํ๊ฒ ๋๋ค.
### Praecox feeling
<s>Rรผmke</s>[^13]๋, ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ ์ํ๊ฑฐ๋ ์ธ์ด๋ก๋ ํํํ๊ธฐ ์ด๋ ต์ง๋ง ์กฐํ๋ณ ํ์๋ฅผ ๋ฉด๋ดํ ๋ ์์๊ฐ๊ฐ ์ฃผ๊ด์ ์ผ๋ก ๊ฒช๊ฒ ๋๋ ๋ง์ฐํ ๋ถํธ๊ฐ์ praecox feeling์ด๋ผ๊ณ ํ์๋ค.[@Ungvari2010-rb] ์ด๋ ํ์์ ๊ณต๊ฐ์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๊ณ ๊ฐ์ ๊ต๋ฅ๊ฐ ์๋์ด, ์๋๋ฐฉ์ ๋ง์์ ๋ค์ฌ๋ค๋ณผ ์๋, ๋ ์์ ์ ๋ง์์ ์ ๋ฌํ ์๋ ์์ ๊ฒ ๊ฐ์ ๋๋์ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค. ์ผ์คํผ์ค์ ์ ํต์์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๋ ๊ณต๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์จ์, ํ์์ ์ ์ ์ธ๊ณ๋ฅผ ์ถ์ฒดํํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๊ธฐ ์ํด์ ํ์์ ๋ด๋ฉด ์ธ๊ณ์ ๋ค๊ฐ๊ฐ, ์ฐ์์ ๊ณ ๋ฆฌ๊ฐ ์ด์ด์ง์ง ์๋ ๋ถ๋ถ์ ์์ฌ ์์ ์ ์ด์ฑ๊ณผ ์์์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฑ์๋๊ฐ์ผ๋ก์จ, ํ์์ ํํธํ๋ ๊ฒฝํ์ ์ต๋ํ ์ดํด๊ฐ๋ฅํ ํ๋์ ์ ์ฒด(์ผ์ข
์ ๊ฒ์ํํธ)๋ก ๋ง๋ค๋ ค ์ ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ฌ๊ฐ ์๋ฌด๋ฆฌ ๋
ธ๋ ฅํ๋ค ํ๋๋ผ๋ ํ์์ ์์ฌ ์ฌ์ด์ ์ด๋ ์ ๋๋ ๊ณตํต ๋ถ๋ชจ๊ฐ ์์ด์ผ, ์ด๋ฐ ๊ณผ์ ์ด ๊ฐ๋ฅํด์ง๋ค. ํ์์ ๋ด๋ฉด์ ์์์ด ๊ทน์ฌํ์ฌ ์ต์ํ์ ๊ณตํต๋ถ๋ชจ๋ ์ฐพ๊ธฐ ํ๋ค์ด์ง๋ฉด, ๊ฒฐ๊ตญ ๊ณต๊ฐ ์์ฒด๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํด์ง๋ค. ์์ฌ๋ ๋์ ํ ํ์
ํ ์ ์๋ ๋ฒฝ์ ๋ถ๋ชํ๋ค๊ณ ๋๋ผ๊ณ , ๋ ์ด์ ๋ง์์ ์๋ ๋
ธ๋ ฅ์ ํฌ๊ธฐํด๋ฒ๋ฆฐ๋ค.
[^13]: **Henricus Cornelius Rรผmke (1893-1967)**: ๋ค๋๋๋์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ. ์ํธ๋ ํํธ ๋ํ๊ต์๋ก ์ฌ์งํ์๋ค. ๋ค๋๋๋์์๋ ์ฒ์์ผ๋ก ํ์ํ์ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ ์ ์ํ์ ๋์
ํ์๋ค.
Praecox feeling์ ์ ์ํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๊ณ , ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ์ฆ๋ช
ํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ง๋ฃ ์ํฉ์ด ์๋๋๋ผ๋, ๋ชจ๋ ์ธ๊ฐ์ ์ผ์ ์ํ ์ค์ ์ฌ๋๋ค๊ณผ ์ ํ๋ฉด์, ๊ณต๊ฐ๋ฅ๋ ฅ์ ์ด์ฉํ์ฌ ํ์ธ์ ๋ง์์ ๋ค๊ฐ๊ฐ๋ ค ์ ์ด๋ค. ํ์ธ๊ณผ์ ์ํต์ ๋จ์ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ป๋ ์ฐจ์์ ๋์ด, ํ์ธ๊ณผ ๋ด๊ฐ ๊ณตํต๋ <s>์ํธ์ฃผ๊ด์ฑ</s>[^14]์ ์ธ๊ณ์ ์ํด์๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ๋ ๊ณผ์ ์ด๋ฉฐ, ๋ ์์ ์ ์ ์์ฑ(normality)์ ์ฌํ์ธํ๋ ๊ฒ์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค.(4์ฅ ์ฝ๋ฌผ์น๋ฃ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋
1-6์ ์ฐธ์กฐ) ์๋ํ๋ฉด ํ์ธ๊ณผ ๋ง์์ด ํตํ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ด๊ฐ ์ ์์ด๋ผ๋ ์ฆ๊ฑฐ์ด๊ธฐ๋ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.[@Fuchs2009-os; @Varga2013-xh] <s>๊ฑฐ์ธ ๋ด๋ฐ ์ด๋ก </s>[^15]์ ์ฃผ์ฅํ๋ ํ์๋ค์ ๊ฑฐ์ธ ๋ด๋ฐ์ ํตํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์
์ด ๊ณต๊ฐ ๋ฅ๋ ฅ์ ์๋ฌผํ์ ๊ธฐ๋ฐ์ด๋ผ๊ณ ๋งํ๋ค.[@Gallese1998-ko] ์ด์ฒ๋ผ ๋ค๋ฅธ ์ฌ๋์ ๋ง์์ ๊ณต๊ฐํ๊ฑฐ๋, ๋จ์ด ๊ณต๊ฐํ ์๋ก ์์ ์ ๋ง์์ ๋ด์ค ์ ์๋ ๊ฒ์ ์ธ๊ฐ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ์ธ์ง ๋ฅ๋ ฅ ์ค ํ๋์ด๋ค.
[^14]: **์ํธ์ฃผ๊ด์ฑ(intersubjectivity)**: ํ์์ ํ์
ํ๋ ์ฃผ์ฒด๋ ์ค์ค๋ก์ ์ฃผ๊ด(ไธป่ง, subjectivity)์ ์ํด ์ฌ๋ฌผ์ ์ธ์ํ ์ ๋ฐ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ ๊ฒ ๋๋ฉด ์ ์๋
์กด์ ์ผ๋ก, ๋ด๊ฐ ์ธ์ํ๋ ํ์ค์ด ํ์ธ์ด ์ธ์ํ๋ ํ์ค๊ณผ ๊ณตํต์ ์ ๊ฐ๋๋ค๊ณ ํ์ ํ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฌํ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๋ฉฐ ์ด์๊ฐ๋ ์ฃผ์ฒด๋ค์ ํ์๋ผ๋ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ฃผ์ฒด์ ์ ์์ , ์ธ์ง์ ์ผ๋ก ์กฐ์จ(attunement)ํ๋ฉด์ ์๋ก ๊ฐ์ ํฉ์์ ๋๋ฌํ๊ฒ ๋๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฃผ๊ด ์ฌ์ด์ ๊ณต๋(ๅ
ฑๅ)์ผ๋ก ์ธ์ ํ๊ฒ ๋๋ ๊ฒ, ํน์ ๊ทธ๋ฌํ ๊ณผ์ ์ ์ํธ์ฃผ๊ด์ฑ์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค.
[^15]: **๊ฑฐ์ธ ๋ด๋ฐ (mirror neuron)**: ์ดํ๋ฆฌ์์ ์ ๊ฒฝ์๋ฆฌํ์์ธ Rizzolatti, Gallese ๋ฑ์ด ์ ์ํ ์ด๋ก . ์์ญ์ด์๊ฒ, ๋ค๋ฅธ ์์ญ์ด๊ฐ ์ผ๋ จ์ ๋์์ ์ํํ๋ ๊ฒ์ ์ง์ผ๋ณด๊ฒ ํ๋ฉด, ๊ด์ฐฐํ๋ ์์ญ์ด ๋์์ ๊ทธ ๋์์ ๋ด๋นํ๋ ์์ญ์ด ํ์ฑํ๋๋ค. ์ด๋ ๋ชจ๋ฐฉ์ด๋ ๊ณต๊ฐ์์ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค. ์งง์ ๊ผฌ๋ฆฌ ์์ญ์ด์์๋ ์คํ์ ์ผ๋ก ์ฆ๋ช
๋์์ผ๋, ์์ง ์ธ๊ฐ์๊ฒ ๊ฑฐ์ธ ๋ด๋ฐ์ด ์๋ ์ง๋ ์ฆ๋ช
๋์ง ์์๋ค.
์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๋ ๊ฐ์๊ฐ์์ ์ฌ๋๋ค๊ณผ ์ํตํ๋ฉด์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ๊ณต๊ฐํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํค์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ป๊ฒ ํด๋ ๋ง์ฃผ๋ณด๊ณ ์๋ ์๋์ ๊ณต๊ฐ์ด ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ฉด, ์๋๊ฐ ์ ์์ด ์๋๋ผ๋ ์์ผ๋ก ํ๋จํ ์ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ๋๋์ด ๋ฐ๋ก praecox feeling์ด๋ค. Praecox feeling์ ์ค์ ์์์์ ์กฐํ๋ณ ํ์๋ฅผ ์ง๋จํ ๋ ๋๋ฌผ์ง ์๊ฒ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฅผ ์ ์ ์ผ๋ก ์์งํ๊ฑฐ๋ ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ์ ์ผํ ์ฆ๊ฑฐ๋ก ๋ด์ธ์์๋ ์ ๋๋ค. ์์ฌ๊ฐ ํ์์ ๊ณต๊ฐํ์ง ๋ชปํ๋ ๊ฒ์ด, ์คํ๋ ค ์์ฌ์ ๊ณต๊ฐ๋ฅ๋ ฅ์ด ๋จ์ด์ง๊ฑฐ๋, ์ถฉ๋ถํ ํญ์ด ๋์ง ์์์์ผ ์ ์๋ค. ๋๋ ๊ณต๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ์ถฉ๋ถํ ์๊ฐ๊ณผ ๋
ธ๋ ฅ์ ๋ค์ด์ง ์์๋ค๋ ๋ฐ์ฆ์ผ ์๋ ์๋ค.[@Schwartz1987-vt] ๊ฒ๋ค๊ฐ praecox feeling์ด ๊ฐํ๊ฒ ๋๊ปด์ง๋ ํ์๋ผ๋ฉด, ์์ฌ๊ฐ ์๋ ์ผ๋ฐ์ธ๋ค๋ ์ด ํ์๊ฐ ์ ์ ์งํ์ ์๊ณ ์์์ ์ธ์ํ๊ณ ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค.
## ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ ์ํ ์ง๋จ
ํ๋์ ์ ์ ์ํ์ ์ง๋จ ๊ธฐ์ค์ ์ํ ๊ฐ๊ด์ ์ง๋จ์ ๋์ ๊ฐ์น๋ฅผ ๋๋ค. ์กฐ์์ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ด ์ ๋ฆฝ๋๊ธฐ ์ ์๋ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ์ ๋
๋จ์ ์ฃผ๊ด์ด๋ ์ด๋ก ์ ๊ฒฝํฅ์ ๋ฐ๋ผ ์ง๋จ์ ๋ด๋ ธ๊ณ , ์ด ๋๋ฌธ์ ๋จ์ด ๋ด๋ฆฐ ์ง๋จ์ ์ ํ ์ ๋ขฐํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ํ๋คํ์๋ค. ์ง๋จ์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ด ๋จ์ด์ง๋ค๋ฉด, ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ์์ ์ง๋ฃ์ ์ง๋จ์ด ์ ์ญํ ์ ๋ชปํ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ๋๋์ฑ ํ์ , ์ฌ๋ฒ, ํต๊ณ ๋ฑ ๋น์ํ์ ์์ญ์์๋ ์ฌ์ฉํ ์๋๋ฅผ ๋ด์ง ๋ชปํ ๊ฒ์ด๋ค. DSM๊ณผ ๊ฐ์ ํ์คํ๋ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ด ๋ง๋ค์ด์ง๋ฉด์, ๋ชจ๋ ์ดํด๋น์ฌ์๋ค์ด ์ง๋จ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์๋๋ฅผ ์ ๋ขฐํ๋ฉฐ ํตํฉ๋ ์์คํ
์ ์ฎ์ด๋ผ ์ ์์๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์กฐ์์ ์ง๋จ ํน์ ์ฒดํฌ๋ฆฌ์คํธ ์ ์ง๋จ์ด ์ฅ์ ๋ง ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ค. ๊ฐ๊ฐ์ ํญ๋ชฉ์ ์ ์ฉ ์ฌ๋ถ๋ง ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ค๋ณด๋ฉด, ์ ์ฒด์ ์ธ ํจํด์ ๋์น๊ฒ ๋๋ค. ๋ํ ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋ง์์ด๋ผ๋ ์
์ฒด์ ํ์์ด ๋จ์ํ ์๋ค/์๋ค๋ก ํ๊ฐ๋ ์๋ ์๋ค. ์ ํํ ์ง๋จ์ ์ํด์ ๋ง์์ ๋ด์ฉ, ์ ๋
์ด๋ ๊ธฐ์ดํจ์ ์ ๋, ๋ฏฟ๊ฒ ๋ ๊ณผ์ , ์ํด๋ถ๊ฐ๋ฅ ์ฌ๋ถ ๋ฑ ๋ค๋ฉด์ ์์๊ฐ ํ๊ฐ๋์ด์ผ ํ๋, ์ง๋จ๊ธฐ์ค์๋ ๊ทธ๋ฌํ ๋ค๋ฉด์ ๊ธฐ์ ์ด ๋ผ์ด๋ค์ด๊ฐ ์ฌ์ง๊ฐ ์๋ค. ๋ํ ๋ชจ๋ ์์ฌ๋ค์ด ๋์ผํ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ ์ฌ์ฉํ๋ค ํ๋๋ผ๋, ๊ทธ ๊ฐ๊ฐ ํญ๋ชฉ์ ์ดํดํ๋ ๋ฐ๊ฐ ์๋ก ๋ค๋ฅด๋ค๋ฉด, ๊ฒฐ์ฝ ๋ชฉ์ ํ ์ ๋ขฐ๋๋ฅผ ์ป์ ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฌด์๋ณด๋ค๋ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๊ฒ์ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์ ์กฐํ๋ณ์ ์ง์ ํ ๋ณธ์ง์ ๋ฐ์ํ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ฝ๊ฒ ๋ง๊ฐํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค.[@Jablensky2010-zv]
### DSM-5์ ์ํ ์ง๋จ
DSM-5๋ ICD-10์ ์ฝ๋๋ฅผ ๋น๋ ค์ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์กฐํ๋ณ์ F20.9๋ก ๋ถ๋ฅ๋๋ค. ์์ ์ธ๊ธํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด DSM-IV์์ DSM-5๋ก์ ๋ณํ๋ ๋๋๋ฌ์ง์ง ์์ง๋ง, ๋ช๋ช ์ฌํญ์ ์ฃผ๋ชฉํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์๋์ด๋์ ์ผ๊ธ ์ฆ์์ ๋ ์ด์ ์ง๋จํน์ด์ ์ด๋ผ๋ ์ง์๋ฅผ ์์คํ๊ฒ ๋์๋ค. ์์ A ๊ธฐ์ค์ ์ํ๋ ๋ค์ฏ๊ฐ ์ฆ์(๋ง์, ํ๊ฐ, ์ํด๋ ์ธ์ด, ๊ธฐ์ดํ ํ๋, ์์ฑ ์ฆ์)์ ์ฆ์์ ํน์ฑ๊ณผ ์๊ด์์ด ๋ชจ๋ ๋๋ฑํ ์ง์๋ฅผ ๊ฐ๊ฒ ๋์์ง๋ง, ์ ๋
์ฒ์ ์ธ๊ฐ์ง(๋ง์, ํ๊ฐ, ์ํด๋ ์ธ์ด) ์ค ์ ์ด๋ ํ๋๋ ๋ฐ๋์ ํฌํจ๋์ด์ผ ํ๋ค๊ณ ๊ฐ์กฐ๋์๋ค.
์ข๋ ๋์ ๋๋ ๋ณํ๋, ์ํ์ ๋ํ ๊ตฌ๋ถ์ด ์ฌ๋ผ์ก๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. DSM-IV ๊น์ง๋ง ํด๋ ํธ์งํ, ํ๊ณผํ, ๊ฐ์งํ, ๋ฏธ๋ถํํ, ์๋ฅํ์ ๋ค์ฏ ๊ฐ์ง ์ํ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋์์ผ๋, DSM-5์์๋ ์ด๋ฐ ๊ตฌ๋ถ์ด ์์ ์์ด์ก๋ค. ์ฝ๋๋ฅผ ๋น๋ ค์ฐ๋ ICD-10์ ์ฌ์ ํ ์ํ์ ๊ตฌ๋ถ์ ๋จ๊ฒจ๋๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, DSM์์์ ์กฐํ๋ณ์ F20.9๊ฐ ๋ถ๊ฒ ๋์๋ค. (์ฐธ๊ณ ๋ก ICD-10์์ F20.9๋ ์์ธ๋ถ๋ช
์ ์กฐํ๋ณ์ ํด๋นํจ)
์ํ์ ์ญ์ ํ ์ฃผ๋ ์ด์ ๋, ์ฒซ์งธ ๋๋ถ๋ถ์ ํ์๊ฐ ํธ์งํ์ผ๋ก ์ง๋จ๋๋ฉฐ, ๋์งธ ์ํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์น๋ฃ ๋ฐ์์ด๋ ์ํ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ๊ฒฌ๋์ง ์๊ณ , ์
์งธ ํ ํ์๊ฐ ์ง๋ณ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ํ์ ๋ฒ๊ฐ์ ๋ณด์ผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก ์ํ ๊ตฌ๋ถ์ ์ ๋ขฐ๋๊ฐ ๋งค์ฐ ๋ฎ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.[@Salvatore2009-rr] ์ด๋ก์จ Kahlbaum๊ณผ Hecker์ ํธ์ง์ฆ, ๊ฐ์ง์ฆ, ํ๊ณผ์ฆ์ ๊ตฌ๋ถ์ ์ญ์ฌ์ ๋ค์๊ธธ๋ก ์ฌ๋ผ์ง๊ฒ ๋์๋ค. ํ์ง๋ง ์ด ๊ฒฐ์ ์ ๋งค์ฐ ๋
ผ๋์ด ๋ง์๋ค. ๊ณ ์ ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ์ํ์ด ์๊ฐ์ด ์ง๋๋ ์์ ๋๊ฒ ์ ์ง๋จ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์๊ณ , DSM-IV๋ฅผ ์ ์ํ ๋๋ง ํด๋ ๋ค์์ ํ์๋ค์ ์ํ๋ค์ ์๋ฉด ํ๋น๋๋ฅผ ์ง์งํ์๋ค.[@Kendler1985-ke; @McGlashan1991-io]
ํํธ DSM-5๋ ๊ฐ์ง์ฆ(catatonia)์ ๋ค์ํ ์ข
๋ฅ์ ์ ์ ์งํ ํน์ ์ ์ฒด์งํ์์ ๋ณ๋ฐํ ์ ์๋ ์ํ๋ก ์ทจ๊ธํ๋๋ฐ, ์กฐํ๋ณ ํ์๊ฐ ๊ฐ์ง์ฆ์์ ๋ณด์ด๋ ๊ฒฝ์ฐ ์์ธ์ ์ผ๋ก ๋ช
์์๋ฅผ ์จ์ ๊ฐ์ง์ฆ ์ฆ์์ ๋๋ฐํ๋ค๊ณ ์ฒจ๋ถํ ์ ์๊ฒ ํด์ฃผ์๋ค. ๋ช
์์(specifier)๋ DSM-IV์์ ์ฒ์ ์๊ฐ๋ ๊ฐ๋
์ผ๋ก, ์ง๋จ์ ๋ณด๋ค ํ๋ถํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ถ์ฌ์ฃผ๊ธฐ ์ํด์ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ช
์์๋ ์ํธ๋ฐฐํ์ ์ด ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ ์ง๋จ์ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ ๋ช
์์๊ฐ ๋ถ์ ์ ์๋ค. ๋ช
์์์๋ ๊ธฐ์ ํ(descriptive), ๊ฒฝ๊ณผ(course), ์ฌ๊ฐ๋(severity) ๋ช
์์ ๋ฑ์ด ์๋๋ฐ, ์กฐํ๋ณ๊ณผ ๊ด๋ จํด์๋ ๊ฐ์ง์ฆ ๋ช
์์์ ํจ๊ป 8๊ฐ์ ๊ฒฝ๊ณผ ๋ช
์์๊ฐ ๋ถ์ฌ์ง ์ ์๋ค. ๊ฒฝ๊ณผ ๋ช
์์๋ ๋ฐ๋ณ ํ 1๋
์ด ์ง๋ ํ๋ถํฐ ํ๊ธฐํ ์ ์๋ค.(@tbl-dsm-5-specifier)
| |
|-------------------------------------------------------------------------------------------|
| First episode, currently in acute episode (symptom criteria are fulfilled) |
| First episode, currently in partial remission (symptom criteria are not fully fulfilled) |
| First episode, currently in full remission (symptom criteria are not present) |
| Multiple episodes, currently in acute episode |
| Multiple episodes, currently in partial remission |
| Multiple episodes, currently in full remission |
| Continuous (subthreshold symptom periods being very brief relative to the overall course) |
| Unspecified |
: DSM-5์์ ๋์ดํ ์กฐํ๋ณ์ ๊ฒฝ๊ณผ ๋ช
์์ (course specifier) {#tbl-dsm-5-specifier}
### ICD์ ์ํ ์ง๋จ
ํ์ฌ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ํ๊ตญํ์ค์ง๋ณ์ฌ์ธ๋ถ๋ฅ(Korean Standard Classification of Diseases, KCD)๋ 2014๋
๋ฐํ๋ 7๋ฒ์งธ ๊ฐ์ ํ์ด๋ค. ์ด๋ 1990๋
์ ์ฒ์ ๋ฐ๊ฐ๋ ICD-10์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, DSM-5๋ณด๋ค๋ DSM-IV์ ๊ฐ๊น๋ค. ์ ์ ๊ณผ ์งํ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ณดํต DSM์ด ์์๊ฐ๊ณ ICD๊ฐ ๋ค๋ฐ๋ฅด๋ ์์์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋๋ฐ, 2019๋
๋ฐํ๋ ICD-11 ์ญ์ DSM-5์ ๋ณํ๋ฅผ ๋ํญ ์์ฉํ๊ณ ์๋ค. ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆฌ๋๋ฐ ํ์ํ ์ฆ์๋ค์ ์ง์๋๋ ๋ง์, ์ง์๋๋ ํ๊ฐ, ์ฌ๊ณ ํ์์ ์ฅ์ , ์๋ ๊ฒฝํ(์๊ธฐ ๊ฒฝํ์ ์๊ณก), ์์ฑ ์ฆ์, ๊ธฐ์ดํ ํ๋, ์ด๋ ์ฅ์ ์ด๋ฉฐ, ์ด์ค ์ ์ด๋ 2๊ฐ๊ฐ 1๋ฌ ์ด์ ์ง์๋๋ฉด ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆด ์ ์๋ค. ๋ค๋ง 4๊ฐ์ ํต์ฌ ์ฆ์(core symptom), ์ฆ ๋ง์, ํ๊ฐ, ์ฌ๊ณ ํ์์ ์ฅ์ ๋ฐ ์๋ ๊ฒฝํ ์ค ํ๋๊ฐ ํฌํจ๋์ด ์์ด์ผ ํ๋ค.
์๋ ๊ฒฝํ ์ฆ ์๊ธฐ ๊ฒฝํ์ ์๊ณก(distortion of self-experience)์ ์๋์ด๋์ ์ผ๊ธ ์ฆ์์ ์ํ๋ค๋ ์ ์์ DSM-5 ๋ณด๋ค๋ ์ผ๊ธ ์ฆ์์ ๋ ๋๊ฒ ํ๊ฐํ๊ณ ์์์ ์ฟ๋ณผ ์ ์๋ค. DSM-5์ ์ ๋ก๋ฅผ ๋ฐ๋ผ ๊ณ ์ ์ ์ธ ์ํ์ ์ญ์ ๋์์ผ๋ฉฐ, ๋์ 1) ์ด๋ฐํ, 2) ์ฌ๋ฐํ, 3) ์ฐ์ํ, 4) ๊ธฐํ๋ก ์ํ์ ๋๋๋ค. ์ฆ DSM-5์ ๊ฒฝ๊ณผ ๋ช
์์๊ฐ ICD-11์์๋ ์ํ์ผ๋ก ์น๊ฒฉ๋์๋ค.
DSM-5๋ Clinician-Rated Dimensions of Psychosis Symptom Severity๋ผ๊ณ ํ์ฌ, ์ ์ ์ฆ์ ์ฌ๊ฐ๋๋ฅผ 8๊ฐ์ง ์ฆ์์์ญ์ ๋ํ์ฌ 5๋จ๊ณ๋ก ํ๊ฐํ๋ค. ํ์ง๋ง ์ด๋ ์ค์ง์ ์ผ๋ก๋ ๋ถ๋ก ์ ๋์ ํด๋นํ๋ Section 3์ "์ฐ๊ตฌ์งํ์ค์ธ ํ๊ฐ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ๋ชจ๋ธ"์ ์ ์ ์ธ๊ธ๋๋ ์ ๋๋ก๋ง ์ค๋ ค์๋ค. ICD-11์ ์ด์ ์ ์ฌํ ๋ด์ฉ์ postcoordination์ผ๋ก ์ฒจ๋ถํ๊ฒ ๋์ด์๋ค (@tbl-postcoordination). Postcoordination์ DSM-5์ ๋ช
์์์ ํด๋นํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก์ ์ง๋จ์ ์ธ๋ถ์ฌํญ์ ๋ง๋ถ์ด๋ ๊ฒ์ธ๋ฐ, ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ํด๋น๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก๋ ์๋์ ๊ฐ์ ์ฆ์ ๋ฐํ ์ฝ๋๊ฐ ์๋ค.[@Valle2020-wq]
| | | |
|------|--------|-----------------------------------------------------------|
| 6A25 | ย | Symptomatic manifestations of primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.0 | Positive symptoms in primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.1 | Negative symptoms in primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.2 | Depressive mood symptoms in primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.3 | Manic mood symptoms in primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.4 | Psychomotor symptoms in primary psychotic disorders |
| ย | 6A25.5 | Cognitive symptoms in primary psychotic disorders |
: ICD-11์์ ์กฐํ๋ณ์ ๋ถ์ฌ์ง๋ postcoordination {#tbl-postcoordination}
Postcoordination ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆด ๋๋, ํ์์๊ฒ ํด๋น๋๋ ์ฝ๋์ ๋ํ์ฌ "์์", "๊ฒฝ๋", "์ค๋ฑ๋", "๊ณ ๋"๋ก ํ๊ฐํ๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฐจ์์ ํ๊ฐ๊ฐ ํ์์ ๊ธฐ๋ฅ ์์ค์ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ค๊ณ ๋ณด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ DSM-5์๋ ๋ฌ๋ฆฌ, ์ง์
์ /์ฌํ์ ๊ธฐ๋ฅ ์ ํ๋ฅผ ์ง๋จ๊ธฐ์ค์์ ์ ์ธํ๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ ์์ ์ธ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฐํํ๊ณ ์๋ค ํ๋๋ผ๋ ์กฐํ๋ณ ์ง๋จ์ ๋ด๋ฆด ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธํด ์ด๋ฐ ์ ์ ๋ณ ํ์์ ๋ํ ์ง๋จ์ ํญ์ ๋ํ ์ ์๋ค.[@Biedermann2016-kt]
## ์ํ์ ๋ถ๋ฅ
### ๊ณ ์ ์ ์ํ ๋ถ๋ฅ
์ ์ ํ ๋ฐ์ ๊ฐ์ด DSM-IV๊น์ง๋ ํธ์งํ, ํผ๋ํ(ํ๊ณผํ), ๊ฐ์งํ, ๋ฏธ๋ถํํ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋ฅํ์ ๋ค์ฏ๊ฐ ์ํ์ด ํฌํจ๋์์ผ๋, DSM-5์ ICD-11์ ์ด๋ฅผ ๊ณผ๊ฐํ๊ฒ ์ญ์ ํด๋ฒ๋ ธ๋ค (@fig-subtypes)
![DSM-IV์์ ๊ตฌ๋ถํ ์กฐํ๋ณ์ ์ํ๋ค](images/01-04/img_0.png){#fig-subtypes}
์ํ์ ์ญ์ฌ๋ ์ง๊ทนํ ์ค๋๋์๋ค. ํฌ๋ ํ ๋ฆฐ์ 1899๋
๋ฐ๊ฐ๋ 6ํ ๊ต๊ณผ์์์ **ํธ์งํ, ํ๊ณผํ, ๊ธด์ฅํ**์ ์ํ์ผ๋ก ๋ค๊ณ ์๋๋ฐ, ์ด๋ Kahlbaum๊ณผ Hecker์ ๊ฐ๋
์ ๊ทธ๋๋ก ์์ฉํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค์ด์ด ๋ธ๋ก์ผ๋ฌ๋ ์ง๋จ์ ๋ฒ์๋ฅผ ๋ํ๊ฐ๋ฉด์, **์ ๋ณตํ(latent)**๊ณผ **๋จ์ํ(simple)**์ ์ถ๊ฐํ์๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ํด์ ๋ง๋ค์ด์ง 5๊ฐ ์ํ์ ์ ๋ณตํ์ ์ ์ธํ๊ณ ๋, DSM-IV์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ๊ธฐ๋ณธ์ ํ๋ก์ ์ ์ง๋์๋ค.[@Jablensky2010-zv] ์ํ์ ์ค์์ฑ์ ๋ํ ์ด๋ค ์ด์ฐฝ๊ธฐ ์ ์๋ค์ ์๊ฐ์ ํค์๋ฆฌ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ผ์ฐ๊ธฐ ๋ธ๋ก์ผ๋ฌ๋ ํ ํ์์์ ์ง๋ณ์ ์ํ์ด ์ง๋ณ ๊ฒฝ๊ณผ์ ๋ฐ๋ผ์ ๋ณํ๋ค๋ฉด, ์ํ์ ์ง๋จ๋ถ๋ฅํ์ ๋จ์๊ฐ ๋ ์ ์๋ค๊ณ ํ์๋ค.[@Kendler1985-ke]
์ฐ๊ตฌ์๋ค์ด ์ํ์ ๋๋๊ณ ์ ํ๋ ๊ฒ์, ๋ธ๋ก์ผ๋ฌ๊ฐ ์ด ์ ์์ ์ ๋ชฉ *"Dementia Praecox or the Group of Schizophrenias"*์์ ์ฟ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด, ์กฐํ๋ณ์ด ๋จ์ผ ์งํ์ด๋ผ๊ธฐ๋ณด๋ค๋ ์ด์ง์ ์ธ ์งํ๋ค์ ์ต์ง๋ก ๋ฌถ์ด๋์ ์ฑ๊ฒฉ์ด ๊ฐํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ํนํ ์กฐํ๋ณ์ ์ ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ ํน์ ๊ธฐํ ์๋ฌผํ์ ์์ธ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ ํ์๋ค์ ์กฐํ๋ณ์ด๋ผ๋ ์ง๋จ์ ์ด์ง์ฑ(heterogeneity) ๋๋ฌธ์ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์์ญ๋
๊ฐ ์ง๋ณด๋ฅผ ์ด๋ฃจ์ง ๋ชปํ๋ค๊ณ ์ํ๊น์ํ๋ค.[@beckmann2000] WKL ์ง๋จ๋ถ๋ฅ์ฒด๊ณ๋ ๊ทธ๋ฌํ ์์ฌ์์ ๋ํ ํ๋์ ํด๋ต์ด์๋ค.
๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด ์ํ ๊ตฌ๋ถ์ด ์ ๋น์ฑ์ ํ๋ณดํ๋ ค๋ฉด ์ํ๋ค ๊ฐ์, ๋ฐ๋ณ ์์ธ, ์์ ์์, ์น๋ฃ ๋ฐ์ ๋ฑ์ด ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค๋ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ํ์ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ณ ์ ์ ์ํ์ ์ด๋ฐ ๊ธฐ์ค์ ์ถฉ์กฑ์ํค์ง ๋ชปํ๋ค. 1991๋
ํํด์ง ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํธ์งํ ํ์๊ฐ ํผ๋ํ ํ์๋ณด๋ค ์ ์ํ๊ฒ ์ํ๊ฐ ์ข์๋ค๋ ๊ฒ์ด ํ์ธ๋์์ผ๋, ํ์์ 2/3๋ง์ด ํ๊ท 4.5๋
ํ ๋์ผํ ์ํ์ ์ ์งํ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค.[@Fenton1991-bg] ์ด๋ ๊ฒ ์ง๋จ์ ์์ ์ฑ์ด ๋จ์ด์ง ๋ฟ ์๋๋ผ, ํ ์ํ์ ํน์ง์ง์ฐ๋ ์ฆ์์ด ๋ค๋ฅธ ์ํ์๋ ํํ ๋ํ๋๋ค๋ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. DSM-IV์์๋ ๊ธด์ฅํ, ํผ๋ํ, ๋ง์ํ, ๋ฏธ๋ถํํ์ ์์ผ๋ก ๋ฑ์ผ๋ก ์๊ณ๋ฅผ ์ค์ ํ์ฌ ์ด๋ฌํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๊ณ ์๋๋ฐ ์ด๋ ๋ค๋ง ํธ์์ ์ธ ๋ฐฉํธ์ด์ง ๊ณผํ์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ค.[@Liddle1999-gw] ๋ํ, ํผ๋ํ, ๊ธด์ฅํ ์ํ์ ํ๋๋ก ๋์ด์ค๋ฉด์ ์ ์ ๋๋ฌผ์ด์ง๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ํจ๊ณผ์ ์น๋ฃ์ ๋ณดํธํ์ ๊ด๊ณ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ์ฌ๋ ๊ณ ์ ์ ์ํ์ ์๋ฌผํ์ ์ผ๋ก๋ ์์์ ์ผ๋ก๋ ํฐ ์๋ฏธ๊ฐ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฒฐ๋ก ์ง์ด์ก๋ค.[@goldberg1995]
### ํ๋์ ์ํ ๋ถ๋ฅ {#sec-modern-subtyping}
Crow[@Crow1980-tn]๋ 1980๋
์ ํฅํ ํฐ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ์น ๋
ผ๋ฌธ์ ๋ฐํํ๋ค. ๊ทธ๋ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ธ์ฑ ํ์์์๋ ๋๋ ทํ์ง๋ง, ๋ง์ฑ ํ์์์๋ ๊ธฐ๋์ ๋ชป ๋ฏธ์น๋ค๋ ๊ฒ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ก ๊ธ์ฑ ์ฆ์์ ๋ํ๋ฏผ ์์คํ
์ ๊ณผํ์ฑ์ ๊ทผ๊ฑฐํ ๊ฒ์ด์, ๋ง์ฑ ์ฆ์์ ๋์ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณํ์ ๊ธฐ์ธํ ๊ฒ์ด๋ผ ๊ฐ์ ํ์๋ค. ๊ทธ๋ ์ด๋ฅผ ํ ๋๋ก Iํ๊ณผ IIํ ์กฐํ๋ณ์ ๊ตฌ๋ถํ๊ณ , ๋์ ์์ดํ ์ง๋ณ ๊ณผ์ ์ ์ํด ๋ฐํ๋ ๊ฒ์ด๋ผ ์ฃผ์ฅํ์๋ค.(@tbl-crow-types)
| | Type I | Type II |
|---------------------------------|--------------------------------------------------------------|----------------------------------------------------------------------------|
| Characteristic symptoms | Delusion/hallucination, thought disorder (positive symptoms) | Affective flattening, poverty of speech, loss of drive (negative symptoms) |
| Most commonly seen in | Acute schizophrenia | Chronic schizophrenia |
| Drug response | Good | Poor |
| Outcome | Reversible | Irreversible |
| Intellectual impairment | Absent | Sometimes present |
| Postulated pathological process | Increased dopamine receptors | Cell loss and structural changes in the brain |
: Crow๊ฐ ์ ์ํ ๋๊ฐ์ง ์ ํ์ ์กฐํ๋ณ [@Crow1980-tn] {#tbl-crow-types}
Crow๊ฐ ์ด๋ฐ ๊ตฌ๋ถ์ ์๋ํ ๊ฒ์, Strauss ๋ฑ[@Strauss1974-yf]**โ**๊ณผ Andreasen[@Andreasen1982-xb]**โ**๋ฑ์ด ๋ธ๋ก์ผ๋ฌ์ 4A ์ฆ์์ **"์์ฑ ์ฆ์"**์ด๋ผ๋ ์ด๋ฆ์ผ๋ก ์ฌ์กฐ๋ช
ํ๋ฉด์, ์กฐํ๋ณ ์ดํด์ ์์ด ์์ฑ ์ฆ์์ ์ค์์ฑ์ด ๊ฒฉ์๋๋ฐ ํ์
์๋ค. ๋ค์ด์ด 1987๋
Kay ๋ฑ**โ**[@Kay1987-np]์ด PANSS๋ฅผ ๋ฐํํ๋ฉด์, ์กฐํ๋ณ ํ์์ ๋ํ ํ์ค์ ํ๊ฐ์๋ ํญ์ ์์ฑ ์ฆ์์ด ํฌํจ๋๊ฒ ๋์๋ค. 1982๋
์ Andreasen[@Andreasen1982-qk]**โ**์ ์ฆ์์ ๊ตฌ๋ถ์ ์ํ ๊ตฌ๋ถ์ผ๋ก ํ๋ํ์ฌ, ์กฐํ๋ณ์ ์์ฑ, ์์ฑ, ํผํฉํ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์๋ค. ๊ทธ์ ๋์์ ์์ฑ ์กฐํ๋ณ ํ์๊ฐ ์ ๋ฌ๋ฆฌ ๋์ค์ด ํ์ฅ๋์ด ์๋ค๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ์ฌ, ์๋ฌผํ์ ๊ธฐ๋ฐ๊ณผ ์ํ ์ฌ์ด์ ์ฐ๊ฒฐ์ ์๋ํ์๋ค.
์ด์ ๊ด๋ จํ์ฌ Carpenter ๋ฑโ[@Carpenter1988-vo]์ ๋ค๋ฅธ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ, ์๋ฅผ ๋ค์ด ์ฐ์ธ, ๋ถ์์ด๋ ์ฝ๋ฌผ ๋ถ์์ฉ ๋ฑ์ ์ํด ์ค๋ช
๋์ง ์๋ ์ผ์ฐจ์ ์์ฑ ์ฆ์์ด ๋ํ๋๋ ํ์๋ฅผ **๊ฒฐํ ์กฐํ๋ณ(deficit schizophrenia)**์ด๋ผ ์ด๋ฆ ๋ถ์๊ณ , ๋น๊ฒฐํ ์กฐํ๋ณ(non-deficit schizophrenia)๊ณผ๋ ๋ค๋ฅธ ์งํ์ด๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํ์๋ค. ์์ฌ๋ค์ ๊ฒฐํ ์กฐํ๋ณ์ ๊ฒฝ์ฐ ๋ ์ฌํ ๊ฒฝ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒช๊ณ , ์ด์ ์ด๋์ ์ ๋ณ๋ฅ ์ด ๋ ๋์ผ๋ฉฐ, ๋ณ์ ์ฌํ๊ธฐ๋ฅ์ด ๋ ๋จ์ด์ง๋ค๊ณ ์ฒด๊ฐํ๊ณ ์๋ค.[@Kirkpatrick2001-az; @Jablensky2006-ol] ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ฒฐํ ์กฐํ๋ณ์ด ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์๋ฅผ ์ง์นญํ๋ ๊ฒ์ธ์ง, ๊ฐ์กฑํ ํน์ ์กฐ๊ธฐ ๋ฐ๋ณ ์กฐํ๋ณ์ ๊ฐ๋ฆฌํค๋ ๊ฒ์ธ์ง ํผ๋์ด ์ฌํ๋๋ฉด์, ๊ฒฐํ์ฑ ์กฐํ๋ณ์ ๋ฐ๋ก ๊ตฌ๋ถํด์ผํ๋์ง๋ ์๋ฌธ์๋๊ณ ์๋ค.
์ํ์ ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ณผ์ ์์ ์ด๋ค ์ ์
๊ฒฌ์ด๋ ์ด๋ก ์ ํธ๊ฒฌ๋ ๋ฐฐ์ ํ๊ณ , ์์ํ ํต๊ณ์ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ๋๋ ๋ณด์๋ ์์ง์๋ ์๋ค. ํ์คํ๋ ์ง๋จ๋๊ตฌ๊ฐ ์ผ์์ ์ด ๋๋ฉด์, ์ ์ ์ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ธฐ ์์ํ๊ณ , ๋ค์ํ ํต๊ณ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ ์ฉ๋์๋ค. ์ฌ๊ธฐ์๋ ์์ธ๋ถ์์ ํ์ฌ, ๋ค์ํ ์ฆ์๋ค์ ๋ช ๊ฐ์ ์์ธ์ผ๋ก ๋ฌถ๋ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉํฅ์ด ์๊ณ , ๊ตฐ์ง๋ถ์์ ํ์ฌ ํ์๋ค์ ๋ช ๊ฐ์ ์ง๋จ์ผ๋ก ๋๋๋ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉํฅ์ด ์๋ค. PANSS๊ฐ ๋์
๋ ์ดํ ์๋ง์ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด PANSS์ ์์ธ๋ถ์์ ์๋ํ๋๋ฐ, ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์์ฑ ์ฆ์์ด ์ ์ ๋ณ์ ์ฐจ์(psychosis)๊ณผ ์ํด ์ฐจ์(disorganization)์ผ๋ก ๋๋๊ณ , ์ผ๋ฐ ์ฆ์์ ํฅ๋ถ ์ฐจ์(excitation)๊ณผ ์ฐ์ธ/๋ถ์(depression/anxiety) ์ฐจ์์ผ๋ก ๋๋๋ค๋ ์ ๋์๋ค.[@Lindenmayer1994-bi; @Levine2007-br; @Wallwork2012-sp]
ํํธ ๋์ผํ PANSS ๋ฐ์ดํฐ๋ก ํ์๋ฅผ ๋๋ ์ฐ๊ตฌ์์๋, ์์ฑ, ์์ฑ, ํผํฉํ, ํผ๋ํ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋จ์ํ์ผ๋ก ๋๋์ด์ก๋ค.[@Dollfus1996-pw] ์ต๊ทผ์๋ ์ข๋ ์ธ๋ จ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๊ณ ํ์ต ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ ์ฉํ์ฌ ํ์๊ตฐ์ ๋๋๊ธฐ๋ ํ๋๋ฐ, ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์กฐ๊ธ์ฉ ๋ค๋ฅด์ง๋ง ์์ฑ๊ณผ ์์ฑ์ด๋ผ๋ ๋๋ต์ ์ธ ๊ตฌ๋ถ์ ํฌ๊ฒ ๋ฌ๋ผ์ง์ง ์์๋ค.[@Hopkins2020-by; @Chen2020-ti]
## References {.unnumbered}