-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy path11-03.qmd
135 lines (70 loc) ยท 38.3 KB
/
11-03.qmd
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
---
title: "์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์ ์น๋ฃ์ ๋ต"
editor: visual
bibliography: References/11-03.bib
---
## ๊ณ ์ฉ๋ ์ฒ๋ฐฉ
์ ๊ทน์ ์ธ ์์ฌ๋ค์ ์ด๋ฐ ํ์์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ผ๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ๋ณด์ด๋ฉด ์ผ์ฐ๊ฐ์น ํด๋ก์ํ์ ์ฌ์ฉํ ๊ฒ์ ๊ถํ๊ณ ์๋ค.[@agid2007] ๊ทธ๋ฌ๋ ์๋ฌด๋ฆฌ ์น๋ฃ์ฑ์ ์ด ์ข๋ค๊ณ ํด๋ ์ค์ ๋ก ์ฌ์ฉํ๊ธฐ์๋ ์ง์
์ฅ๋ฒฝ์ด ๋๋ค. ๋ฌด๊ณผ๋ฆฝ๊ตฌ์ฆ์ ์ํ์ ๋น์จ์ด ๋งค์ฐ ๋ฎ์์ ๋ฌด์ํ ์ ์๋ค ํ๋๋ผ๋, ์ง์ ์์ฉ์ด๋ ์ฒด์ค ์ฆ๊ฐ, ์นจํ๋ฆผ, ์ผ๋จ์ฆ, ์ฌ์ฅ ๋ฐ ์์ฅ๊ด๊ณ ๋ถ์์ฉ ๋ฑ, ์ํ์ ๋ฎ์๋ ๋น๋ฒํ ๋ถ์์ฉ์ด ํ์ค์์์ ์ฌ์ฉ์ ์ ํํ๋ค.[@iqbal2020]
๋ฐ๋ผ์ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์๊ฒ ํด๋ก์ํ์ ์ด์ฉํ๊ธฐ ์ ์ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋๋ฅผ ๋จผ์ ์๋ํด๋ณด๋ ๊ฒ์ด ๋ณดํต์ด๋ฉฐ, ์ด๋ ํฌ๊ฒ 1) ๊ธฐ์กด์ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ ์ค๋, ๋ ๋์ ์ฉ๋์ผ๋ก ์ฌ์ฉํด ๋ณด๊ฑฐ๋, 2) ๋ค๋ฅธ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒดํ๊ฑฐ๋, 3) ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ ์ด์ธ์ ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌํ๊ฑฐ๋, 4) ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์กฐํฉํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋๋ ์ ์๋ค.
์ ์กฐ์ฌ์ ๊ถ์ฅ๋, ์์์ฐ๊ตฌ์์์ ์ฉ๋, ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ ๊ถ์ฅ ์ฉ๋ ๋ฑ์ ์๋ก ๋ค๋ฅผ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ์ค์ ํ์์๊ฒ ์ ์ฉํ ๋๋ ํฐ ๋์์ด ๋์ง ์๋๋ค. ๋ถ์์ฉ์ ์์ฃผ ํ๊ฐํ๊ณ , ํ์ํ ๋๋ง๋ค ์คํ์ค ๊ฒ์ฌ๋ฅผ ์งํํ๋ค๋ฉด ๊ถ์ฅ ์ฉ๋๋ณด๋ค ๋์ฌ๋ ๋๊ฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋ค. ๊ฐํน ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ณผ๋ค ํฌ์ฌํ์ฌ ์๊ธ์ค์ ๋ฐฉ๋ฌธํ๋ ํ์๊ฐ ์์ง๋ง ๋ถ์ ๋งฅ์ ์ํ ๋ง๊ณ ๋ ์น๋ช
์ ์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋๋ฌผ๋ค.[@trenton2003] ์ด๋ฐ ์ด์ ์์์ธ์ง ๊ถ์ฅ ์ฉ๋๋ณด๋ค ๋๊ฒ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ์ ํจ๊ป ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์์ ๊ฐ์ฅ ๋๋ฆฌ ์๋๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.[@howes2012]
๊ถ์ฅ ์ฉ๋ ํน์ ํ์ค ์ฉ๋์ด๋ ๋ณดํต ๋์ ํ์์ 50%์์ ๊ธฐ๋ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์ฉ๋ ์ฆ ์ค์ ์ ํจ๋(median effective dose, ED~50~)์ ๋งํ๋ค. ์ด๋ ์๋ฅผ ๋ค์ด ์ฌ๋์ํ 10mg, ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋ 2mg, ํํฐ์ํ 200mg ๋ฑ์ ์ฉ๋์ผ๋ก ์์์ธ๋ก ๋ฎ๋ค. ์ด์ ๋นํด ์ต๋์ฉ๋์ ๊ทผ์ ํ๋ ์ฉ๋ (near-maximal effective dose, ED~95~)์ด๋ ๋์ ํ์์ 95%์์ ๊ธฐ๋ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์ฉ๋, ํน์ ์ฝ๋ฌผ์ด ๋ฐํํ ์ ์๋ ๊ฑฐ์ ์ต๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ์ฉ๋์ผ๋ก ์ ์๋๋ค. ์ด๋ ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ 11.5mg, ์ฌ๋์ํ 15.2mg, ํ๋ฆฌํ๋ฆฌ๋ 13.4mg, ํํฐ์ํ 482mg, ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋ 6.3mg ์ ๋์ด๋ค.[@woods2004; @leucht2020]
ํ์ค ์ฉ๋์์ ๋ฐ์์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์ต๋ ๊ทผ์ ์ฉ๋์ ์๋ํ๋ ๊ฒ์ ์์ฐ์ค๋ฌ์ฐ๋ฉฐ ๋๋ถ๋ถ์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๋ ์ด ์ ๋ ์ฉ๋์ ์๋ํ์ง ์๊ณ ๋ ์น๋ฃ ์คํจ๋ผ๊ณ ๋จ์ ์ง์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ ์ด Kane์ ์ ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ํ์ ํ๊ธฐ ์ ์ ์ ์ด๋ ํด๋ก๋ฅดํ๋ก๋ง์ง ๋ฑ๊ฐ ์ฉ๋์ผ๋ก 1,000mg ์ด์์ ์ฌ์ฉํด๋ณด์์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ์ํ๋ ๊ธฐ์ค๋ ์ ์ด๋ 600mg ์ด์ ์ฌ์ฉํด๋ณด์์ ๊ฒ์ ๊ถํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ํด๋ก๋ฅดํ๋ก๋ง์ง์ ์ต๋ ๊ทผ์ ์ฉ๋์ 450mg ์ ๋์ด๋ค.
๋
ผ๋์ ๋์์ด ๋๋ ๊ฒ์ ์ต๋ ๊ทผ์ ์ฉ๋ ๋ณด๋ค ๋ ์ฉ๋์ ๋์์ ๋ ์ผ๋ง๋ ๋์์ด ๋๋๋์ด๋ค. ๊ฐ์ธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฝ๋ํ์ ์ฐจ์ด๋, ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๋๋ ์ฝ๋ฌผ์ ์ํ ๋์ฌ๋ฅ ๋ณํ ๋ฑ ๋ค์ํ ์์ธ์ ์ํด ํ์ค ๋๋๊ฐ ๋ณํํ๋ฉฐ, ๋ํ๊ด ์ฅ๋ฒฝ์ ํต๊ณผํ๋ ๋น์จ๋ ๋ฌ๋ผ์ง๋ฏ๋ก, ์ด๋ฌํ ๋ณ์๊ฐ ์์ฌ๋๋ค๋ฉด ์ฉ๋์ ์ต๋ํ ๋์ฌ๋ณผ๋ง ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์์ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ด๋ฌํ ์ ๋ต์ ์ง์งํ๋ ์๋ฃ๋ ๋งค์ฐ ๋๋ฌธ ํธ์ด๋ค. Agid ๋ฑ[@Agid2011]์ ํ์ค ์ฉ๋์ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ํ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก 1) ์ฌ๋์ํ 22.5\~30mg, ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋ 6.5\~10mg ๊น์ง ์ฉ๋์ ๋์ฌ๋ณด์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ํ์ค ์ฉ๋์์ ๋ฐ์ํ ํ์ ๋น์จ์ด 71% ์๋๋ฐ ๋นํด ๊ณ ์ฉ๋์์์ ๋ฐ์์จ์ 75%๋ก ๋ถ๊ณผ 4% ์ฆ๊ฐํ๋๋ฐ ๊ทธ์ณค๋ค. ๋์ผํ ์ฐ๊ตฌ์์ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ต์ฒดํด๋ณด์๋๋ ์ญ์ ์ถ๊ฐ 4% ์ ๋์ ํ์๋ง ๋ฐ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ํด๋ก์ํ์ผ๋ก ๊ต์ฒดํ ์ดํ์์ผ ๋น๋ก์ ์์ ๋ ๋จ๊ณ์์ ๋ฐ์์ ๋ณด์ด์ง ์์๋ ํ์์ 75%๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค.
๋ค๋ฅธ ๋ช๋ช ์์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐ ๋ฉํ ๋ถ์์์๋ ์ต๋ ๊ทผ์ ์ฉ๋์ ๋์ด์๋ฉด ํจ๊ณผ๋ ๋ณ๋ฐ ๊ทธ๋๋ก์ด๋ฉด์ ๋ถ์์ฉ๋ง ์ฆ๊ฐํ๊ฒ ๋๋ค๊ณ ๊ฒฐ๋ก ์ง๊ณ ์๋ค.[@honer2011; @dold2015; @samara2016] ์ด๋ฌํ ๊ฒฐ๋ก ์ ์์ผ๋ก๋ ํฌ๊ฒ ๋ฐ๋ ๊ฒ ๊ฐ์ง ์์ผ๋ฉฐ, ์น๋ฃ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์ ์ค์์ํ๋ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ ๋๋์ฑ ๊ณ ์ฉ๋ ์น๋ฃ๊ฐ ํ์์๋ค๊ณ ๊ฐ์กฐํ๋ค. ์๋ฌด๋๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ ํ์์์์ ๊ณ ์ฉ๋ ํฌ์ฌ๋ ๊ฐ์ฅ ์์ฝ์ง๋ง ๋์์ ๊ฐ์ฅ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋จ์ด์ง๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค.
## ๋ค๋ฅธ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒด
### ๊ต์ฒด ์ฝ๋ฌผ์ ์ ํ
๋ชจ๋ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ D~2~ ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ์์ฉ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ผ๊ณ ์์ง๋ง, ๊ฐ๊ฐ ์ฝ๋ฌผ๋ง๋ค ๋
ํนํ ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ๊ฐ์ง ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ํ์๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์ข
๋ฅ์ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ์ํ ์ง ๋ชจ๋ฅธ๋ค๊ณ ๊ธฐ๋ํ๋ ๊ฒ์ ์์ฐ์ค๋ฝ๋ค. ์ฌ๊ธฐ์ ์ฃผ๋ชฉํ ๊ฒ์ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ์ ์ํ๋ ๋ช๋ช ๊ธฐ์ค๋ค์, "์๋ก ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค"์ ์ํ๋ ์ฝ๋ฌผ์ ๋๊ฐ์ง ํน์ ์ธ๊ฐ์ง ์ด์ ์ฌ์ฉํด๋ณด์์ผ ํ๋ค๊ณ ๋ช
์ํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ์ฆ ์์ฉ ๋ฉ์นด๋์ฆ์ด ๊ฑฐ์ ๋์ผํ ์ฝ๋ฌผ์ด๋ผ๋ฉด ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ๊พธ๋ ์๋ฏธ๊ฐ ๋ฐ๊ฐ๋๋ค. ํ ๊ฐ์ง ์ฝ๋ฌผ์ ์คํจํ๋ค๋ฉด, ๊ต์ฒดํ ์ฝ๋ฌผ์ ์ ํ ๋ค๋ฅธ ์์ฉ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ์ง ์ฝ๋ฌผ ์ค์์ ์ ํํด์ผ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ฝ๋ฌผ๋ค์ ํด๋์ค๋ฅผ ๋๋๋ค๋ ๊ฒ์ด ์๊ฐ๋ณด๋ค ์ฝ์ง ์๋ค. ๋ชจ๋ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ฉ์ฒด ๊ฒฐํฉ ํ๋กํ์ผ์ด ์กฐ๊ธ์ฉ ๋ค๋ฅธ๋ฐ, ์ด๋ค ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํด๋์ค๋ฅผ ๋๋ ์ผ ํ๋์ง์ ๋ํด์ ์ ํด์ง ๋ฐ๊ฐ ์๋ค. ์ ํ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ ์๋์๋ ์ญ๊ฐ(potency)์ ํจ๊ป, ๊ฒฐํฉํ๋ ์์ฉ์ฒด์ ๋ค์์ฑ์ ์ํด ์ฝ๋ฌผ์ ๊ตฌ๋ถํ์๋ค. ์ฆ ํ ๋กํ๋ฆฌ๋, ํผ๋ชจ์์ด๋๊ณผ ๊ฐ์ด ๋น๊ต์ ์์ํ D~2~ ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ์ ์ด๋ฉด์ ์ญ๊ฐ๊ฐ ๋์ ์ฝ๋ฌผ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ํด๋ก๋ฅดํ๋ก๋ง์ง์ฒ๋ผ ๋ค์ํ ์์ฉ์ฒด์ ๊ฒฐํฉํ๋ฉด์ ์ญ๊ฐ๊ฐ ๋ฎ์ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ตฌ๋ถ๋์๋ค. ๊ฒฝ์ฐ์ ๋ฐ๋ผ์๋ ํผํ๋์ง๊ณผ ๊ฐ์ด ๊ทธ ์ค๊ฐ์ ์ํ๋ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค๋ก ๊ตฌ๋ถํ๊ธฐ๋ ํ์๋ค.[@verster2010]
ํํธ ๋น์ ํ ํญ์ ์ ๋ณ์ด ๋์
๋ ์ดํ์๋ ์ ํ๊ณผ ๋น์ ํ์ด๋ผ๋ ๋ ๊ฐ์ง ํด๋์ค๋ก ๊ตฌ๋ถํ๋ ๊ฒ์ด ์ผ๋ฐํ ๋์๋ค. ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋, ์ฌ๋์ํ, ํํฐ์ํ, ์๋ฏธ์คํผ๋ผ์ด๋ ๋ฑ ๋ํ์ ์ธ ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ๋ค์ ํ๋ฐ ๋ฌถ์ฌ ๋์ผํ ํด๋์ค๋ก ์ทจ๊ธ๋ฐ๊ฑฐ๋, ์ญ์ผ๋ก ๊ฐ์๊ฐ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค์ ์ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์ฌ๊ฒจ์ก๋ค. ํด๋ก์ํ๋ง์ ์์ธ์ทจ๊ธ์ ๋ฐ์ ์ด๋ค ํด๋์ค์๋ ์ํ์ง ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ํฉ์ ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์ ๋ฑ์ฅ์ผ๋ก ๋ณํ๋๊ธฐ ์์ํ์๋ค. ๋ํ๋ฏผ ๋ถ๋ถํจํ์ ์ธ ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์, ์ธ๋กํ ๋-๋ํ๋ฏผ ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ์ ๋ผ๋ ๋น์ ํ ๊ณต์์์ ๋ฒ์ด๋์์์ผ๋ฉฐ, ์ดํ ๋ฑ์ฅํ ์์ ์ฐธ์ ํ(novel) ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์ํ์ด ๋์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด cariprazine, brexpiprazole, lumateperone ๋ฑ์ ๋ชจ๋ ๋ํ๋ฏผ ๋ถ๋ถํจํ์ ๋ก์ ์์ฉํ๋ค. (3์ฅ 4-1 ์ฐธ์กฐ) ๋ฐ๋ผ์ ํ์ฌ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, 1) ์ ํ ์ฝ๋ฌผ, 2) ํด๋ก์ํ์ ์ ์ธํ ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ, 3) ํด๋ก์ํ, 4) ๋ํ๋ฏผ ๋ถ๋ถํจํ์ ๋ก ๋๋ ์ง ์ ์๋ค. ์์ผ๋ก ์์ํ ์ธ๋กํ ๋ ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ ์ฝ๋ฌผ์ด๋ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์์ฉ์ฒด ์ฝ๋ฌผ์ด ๋ฑ์ฅํ๋ค๋ฉด ํด๋์ค๊ฐ๋ณด๋ค ๋ค์ํด์ง ์ง๋ ๋ชจ๋ฅธ๋ค. ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์๊ฒ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ต์ฒดํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ด๋ ๋ฏ ์คํจํ๋ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ๋ ํด๋์ค๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒดํด์ผ ํ๋ค๋ ๋ป์ผ๋ก, ์ ํ์ ์ ์ค์ ๊ธฐํด์ผ ํ๋ค. ๋ฌด์กฐ๊ฑด ์๋กญ๊ฒ ๊ฐ๋ฐ๋ ์ฝ๋ฌผ์ด ๋ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋ ๋ป์ ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ง ๋ชปํ๋ค๋ฉด ์ ํ ์ฝ๋ฌผ์ ์๋ํด๋ณด๋ ๊ฒ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
### ์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฒด์ ์ฃผ์์
์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ๊พผ๋ค๋ ๊ฒ์ ํญ์ ์ํ์ฑ์ ์๋ฐํ๋ค. ์น๋ฃ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋ค๊ณค ํ์ง๋ง, ๊ทธ๋๋ง ์ด์ ์ฝ๋ฌผ์ ์ํด ํ์ฌ ์ ๋์ ์์ ์ํ๋ฅผ ์ ์งํ๊ณ ์๋์ง๋ ๋ชจ๋ฅธ๋ค. ํนํ ๊ณ ์ ๋ ์ฒ๋ฐฉ์ ์ค๋ ์จ์จ ํ์๋ ์ฌ์ํ ์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฒด๋ ์ฉ๋ ๋ณ๊ฒฝ์ผ๋ก ์ธํด์๋ ์์ ์ํ๊ฐ ๋ฌด๋์ง ์ ์๋ค. ์ด๋ฐ ์ ์ฌ์ ์ํ์ฑ์ ์ต์ํํ๊ธฐ ์ํด์๋ ์ ์ง์ ์ธ ๊ต์ฒด ๋ฐฉ๋ฒ(cross-tapering)์ด ๊ถ์ฅ๋๋ค.[@weiden2007] ๊ธฐ์กด์ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ํ ์ค์ด๋ฉด์ ์ ์ฝ๋ฌผ์ ๋์
ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฆ์์ด ์ฌํด์ ์ฝ๋ฌผ ๋ณ๊ฒฝ ์ ์
ํ ์ํ์ด ๋๋ค๊ณ ํ๋จ๋๋ฉด, ๋๋ฒ์งธ ์ฝ๋ฌผ์ ์ด๋ ์ ๋ ์ฉ๋ ์ด์์ผ๋ก ํฌ์ฌํ ๋ค์ ๋น๋ก์ ์์ ์ฌ์ฉํ๋ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ฐ๋ํ๋ ์ ๋ต์ ์ทจํ ์๋ ์๋ค. ์ด๋ฐ ์กฐ์ฌ์ค๋ฌ์ด ์ ๊ทผ์ ๋จ์ ์ ์ ์ฝ๋ฌผ์ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ณผ์ ์ค์ ํ์๊ฐ ํธ์ ๋์์ ๋ ์ด์ ์ฝ๋ฌผ์ ๋์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋์น ์๊ฒ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ์ด ๋ ์๋ ์๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.[@takeuchi2017] ๊ทธ๋ฌ๋ ์์น์ ์ด์ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ ํ ๋๋ ๊ฒ์ด๋ฉฐ, ๋ช
ํํ ๊ทผ๊ฑฐ์๋ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ์ ๋ฐ๋์งํ์ง ์๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ ์ฌ์ด์ ์์ฉ๊ธฐ์ ์ฐจ์ด๋ ๋ฏธ๋ฏธํ ํธ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ฒซ๋ฒ์งธ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ์์ด ์์๋ค๋ฉด ์ฝ๋ฌผ์ ๊ต์ฒดํ๋ค๊ณ ํด๋ ๊ทน์ ์ธ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ๊ธฐ ํ๋ค๋ค.[@stauffer2011; @lally2016] CATIE (Clinical Antipsychotic Trials of Intervention Effectiveness, 3์ฅ 6-1์ ์ฐธ์กฐ) ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํ ์ข
๋ฅ์ ์ฝ๋ฌผ์ ์คํจํ ํ์๋ค์ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒดํด๊ฐ๋ฉด์ ๊ด์ฐฐ์ ์ง์ํ์๋๋ฐ, ์ด๋ป๊ฒ ํด๋ ํด๋ก์ํ์ผ๋ก ๊ต์ฒดํ ๊ตฐ์ ๋ฐ์์จ์ ๋ฐ๋ผ๊ฐ ์ ์์๋ค.[@rosenheck2009] ๊ฒ๋ค๊ฐ ์ฝ๋ฌผ์ ์ค๊ฐ์ ๊ต์ฒดํ ํ์๋ ์ฒ์ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ทธ๋๋ก ์ง์ํ ๊ตฐ์ ๋นํด ์ค๋ ํ๋ฝ๋ฅ ์ด ๋ ๋์๋ค.[@Essock2006] ์ด๋ ๋งค์ฐ ์๊ธฐ์์นจํด์ง๋ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ์น๋ฃ์ ํญ์ ์ธ ํ์๋ ์ฝ๋ฌผ์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ฐ๊ฟ๋ด๋ ๋ณ ์์ฉ์ด ์์ ๋ฟ๋๋ฌ, ์์ฃผ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ๊พธ๋ฉด ์ฝ๋ฌผ์ ๋ํ ์ ๋ขฐ๋๋ง ๋จ์ด๋จ๋ฆฐ๋ค ๊ฒฐ๋ก ์ด์๋ค.
### ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์
์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ ๋์ฒด๋ก ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๋ง์กฑํ ๋งํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์์ ๋, ์ด ์ํ๋ฅผ ์ต๋ํ ์ค๋ ์ ์งํ๊ณ ์ฌ๋ฐ์ ๋ง๊ธฐ ์ํ ์๋จ์ผ๋ก ์ ํ๋๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ ์ง ์์ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ์ ๋นํด ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๊ฐ ํจ๊ณผ๋ ์ฌ๋ฐ ์ต์ ์ธก๋ฉด์์ ์ฐ์ํ๊ณ , ์ฌ์ง์ด ๋์ผ ์ฑ๋ถ์ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ์ ์ ๋น๊ตํด๋ ์ฐ์ํ๋ค๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ป์ด์ก๋ค.[@marinis2007; @markowitz2013; @kishimoto2017; @lynnstarr2018]
๋ง์ฝ ๊ณผ๊ฑฐ์ ์น๋ฃ ์คํจ๊ฐ ๋ถ๋ถ ์์๋ฌธ์ ๋๋ฌธ์ด์๋ค๋ฉด ๊ณ ๋ฏผํ์ง ๋ง๊ณ ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด๋ณด๋ ๊ฒ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ณต๋ ์ง์ ์ด์ง๋ง ์ต๊ทผ์ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์ ๊ธฐ์ค์๋ ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ์ฌ์ฉ์ ๊ผญ ์๋ํด๋ณด๊ธฐ๋ฅผ ๊ถํ๊ณ ์๋ค. ํ๋ฐ ๋ ๋์๊ฐ ๋ฐ๋์ ์์๋ ๋๋ฌธ์ด ์๋์๋๋ผ๋, ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ๋ก ์น๋ฃ์ ์คํจํ์ ๋ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ค. ์ฃผ์ฌ์ ์ ์์ ๋ ํ์ค ๋๋ ์ ์ง ํน์ฑ์ด ์น๋ฃ ๋ฐ์์ ๋์ด๋๋ฐ ๋์์ด ๋ ์ ์๋ค. ๋ํ์ ์ธ ์๋ก ๋ํ๋ฏผ ์ด๊ณผ๋ฏผ์ฑ๋๋ฌธ์ ์ ๋ฐ๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์ ๊ฒฝ์ฐ ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๊ฐ ๋งค์ฐ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋ ๋ณด๊ณ ๊ฐ ์๋ค.[@kimura2014]
## ๋ณ์ฉ์๋ฒ ํน์ ์ฆ๊ฐ์๋ฒ
์ ์ ๊ณผ ์์ญ์์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ(polypharmacy)๋ ๋์ด์ ์ฐํธ๋ฆฌ๊ฒ ํ๋ ์ฉ์ด์ด๊ธด ํ์ง๋ง ์ค์ ๋ชจ๋ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ๊ฐ ํํ๊ณ ์๋ ์น๋ฃ์ ๋ต์ด๋ค.[@lin2019] ์ ์๋ก๋ง ๋ฐ์ง๋ฉด ๋์ผํ ์ง๋ณ์ ์น๋ฃํ๊ธฐ ์ํด ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ฝ์ ๋ฅผ ์ฐ๋ ๊ฒ์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ผ ํ์ง๋ง, ์จ๊ฒจ์ง ์๋ฏธ๋ ๋ฐ๋์ ํ์ํ ์ฝ์ ์ด์ธ์ ๋ ๋ง์ด ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ๋ฆฌํจ๋ค. ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ผ๋ ์ฉ์ด๋ ๋ค์ํ ๊ฐ๋
์ ํฌํจํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ค์ ๋ฌธํ์์๋ ํผ๋์ค๋ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค.
์ข์ ์๋ฏธ์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋, ๋์ผํ ํจ๊ณผ์ ์ฝ์ ํน์ ๋์ผํ ํด๋์ค์ ์ฝ์ ๋ฅผ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ ๋์์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ **๋ณํ์ฝ๋ฌผ(concurrent/concomitant medication)**์ด๋ผ๊ณ ๋ ํ๋ค. ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋๊ณผ ํ ๋กํ๋ฆฌ๋์ ๋์์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ, ํ๋ฃจ์ฅ์ธํด๊ณผ ํ๋ก์ธํด์ ๋์์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ๋์ผํ ํด๋์ค์ ์ฝ๋ฌผ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค. ํด๋ก์ํ๊ณผ ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์ฒ๋ผ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค์ ์ฝ๋ฌผ์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์์ง๋ง ๋๋ค ๊ธฐ๋ํ๋ ํจ๊ณผ๋ ๋์ผํ๋ค. ์ด์๋ ๋ฌ๋ฆฌ **๋ณ์ฉ์๋ฒ(adjunctive therapy)**์ด๋ ์น๋ฃ ๋์์ด ๋๋ ์ง๋ณ์ ๊ฐ์ง๋ง ๊ธฐ๋ํ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ ํ ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ํญ์ฐ์ธ์ , ํน์ ๊ธฐ๋ถ์์ ์ ๋ฅผ ํจ๊ป ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด ์ฌ๊ธฐ์ ์ํ๋ค. ๊ทธ ๋ฐ์๋, ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ถ์์ฉ์ ํด์ํ๊ธฐ ์ํด ํญํํจ์จ ์ ์ ๋ฅผ ํจ๊ป ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ, ์๋ฉด ์กฐ์ ์ ์ํด ๋ฒค์กฐ๋์์ ํ์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ ์ํ๋ค.
๋งค์ฐ ์ ์ฌํ ๊ฐ๋
์ผ๋ก **์ฆ๊ฐ์๋ฒ(augmentation therapy)**์ด ์๋ค. ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ ์ฝ์ ๋ง์ผ๋ก ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ถ์กฑํ ๋, ๋ค๋ฅธ ์ฉ๋์ ์ฝ๋ฌผ์ ์๋ ์ฒจ๊ฐํจ์ผ๋ก์จ ๋ถ์กฑํ ๋ฐ์์ ๋ณด์ถฉํ๋ค๋ ์๋ฏธ์ด๋ค. ์ถ๊ฐ ๋๋ ์ฝ๋ฌผ์ ๋จ๋
์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋ ๋์ ๋นํด ๋ฎ์ ์ฉ๋์ด ์ฌ์ฉ๋๋ค๋ ํน์ง์ด ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ๋์น์ฑ ์ฐ์ธ์ฆ์ ํญ์ฐ์ธ์ ์ ๋๋ถ์ด ๊ฐ์์ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ์๋ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค.[@Kukreja2013]
๊ฐ๋
๋ค์ด ์๋ก ์ฝํ ์์ด ๋ณต์กํ์ง๋ง ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ์กฐํ๋ณ ์น๋ฃ์์ ์ฃผ๋ก ์ธ๊ธ๋๋ ๊ฒ์, 1) ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ๋นํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ด ์ฐ๋ ๋ณ์ฉ์๋ฒ๊ณผ 2) ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์ฐ๋ ๋ค์ฝ์ /๋ณํ ํฌ์ฌ ๋๊ฐ์ง์ด๋ค. ํ์์ ๋ํด์ ๋ฌ๊ฐ๊ฒ ์ฌ๊ธฐ์ง ์๋ ์์ฌ๋ค๋ ์ ์์ ๋ํด์ ์ ๊ทน ์์ฉํ๊ณ ์๋ค. ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๋ฅผ ํ๋ ์ด์ ๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ๋์ด์๊ธฐ ์ํด์์ด๊ธฐ๋ ํ์ง๋ง, ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ก๋ ํธ์ ๋์ง ์๋ ์ฆ์์ ์น๋ฃํ๊ธฐ ์ํด์์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค. ํ์์ ์๋ก๋ ๋๋ฐ๋ ์ฐ์ธ์ด๋ ๊ฐ๋ฐ์ฆ์์ ์น๋ฃํ๊ธฐ ์ํด ์ ํ์ ์ธ๋กํ ๋ ์ฌํก์ ์ต์ ์ (SSRI)๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ์๋ค.
์ํ๊น๊ฒ๋ ๊ธฐ์กด์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์ด๋ค ์ฝ๋ฌผ์ ๋ณ์ฉํ์ ๋ ๋ถ๋ช
ํ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋ ์์ ์ฆ๊ฑฐ๋ ํฌ๋ฐํ ํธ์ด๋ค. ์ง๊ธ๊น์ง ๋ฌด์ฒ์ด๋ ๋ค์ํ ํฅ์ ์ ์ฑ ์์ฝํ๋ค์ด ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ํจ๊ป ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ผ๋ก ์๋๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด ๋ฐ์๋ ํญ์ผ์ฆ์ , ํญ์ฐํ์ , ํธ๋ฅด๋ชฌ์กฐ์ ์ , ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ๋ฐ ๋์ฝํด ์์ฉ์ฒด ์กฐ์ ์ , ๋ด์ธ์ฑ ์นด๋๋น๋
ธ์ด๋ ์ ์ (2์ฅ 2-1์ ์ฐธ์กฐ) ๋ฑ์ด ์ฐ๊ตฌ๋์๋ค.[@Bumb2015; @Brown2016] ๋ฒค์กฐ๋์์ ํ ์ฌ์ฉ์ ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ ํ๋๋ก ๋ณด๊ธฐ๋ ํ๋[@szarmach2017]**, ์ค์ ์์์์๋** ๊ฑฐ์ ๋ชจ๋ ์กฐํ๋ณ ํ์์๊ฒ ํฌ์ฌ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตณ์ด ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ด๋ผ ํ ์ ์์ ์ง ์๋ฌธ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ ๋ณ์ฉ์๋ฒ ์ ์ ๋ ํญ์ฐ์ธ์ ์ ๊ธฐ๋ถ์์ ์ ์ด๋ค.
### ํญ์ฐ์ธ์
์กฐํ๋ณ์์ ํญ์ฐ์ธ์ ๊ฐ ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ฒ์ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ํด๊ฒฐํ๋ค๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ๋๋ฐ๋ ์ฐ์ธ/์์ฑ/๊ฐ๋ฐ ์ฆ์์ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด์์ด๋ค. ํญ์ฐ์ธ์ ๋ ์กฐํ๋ณ ํ์์๊ฒ ๊ฐ์ฅ ๋ง์ด ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๋๋ ์ฝ๋ฌผ ์ค ํ๋์ด๋ฉฐ, ๋ฏธ๊ตญ, ์ ๋ฝ์์๋ ๋๋ต 40%์ ๋ฌํ๋ ์กฐํ๋ณ ํ์์๊ฒ ํฌ์ฌ๋๋ค.[@Mao2015]
๋น์ ํ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋น์ ํ์ฑ์ด 5-HT~2A~ ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ์ ์๋ค๊ณ ํํ๋ค ์ดํด๋๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ธ๋กํ ๋ ๊ณ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ํญ์ฐ์ธ์ ๋ ์ฐ์ธ ์ฆ์ ๊ฐ์ ์ ๋์ด์ ์์ฑ ์ฆ์์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋๋ค. ๋ํ์ ์ธ ์๋ก 5-HT~2A~ ๊ธธํญ์ ์ธ ritanserin์ ์์ฑ ์ฆ์ ๊ฐ์ ์ ๋ก ๊ธฐ๋๋ฅผ ๋ชจ์์ผ๋ ์์ฝ๊ฒ๋ ์์์ ๋์
๋์ง๋ ๋ชปํ๋ค.[@Akhondzadeh2008] ์ต๊ทผ์ ํ ์์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ ๋ค๋ฅธ 5-HT ๊ธธํญ์ ์ธ vortioxetine์ด ๋ฆฌ์คํ๋ฆฌ๋๊ณผ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๋์์ ๋ ์์ฑ ์ฆ์์ ์ ์ํ๊ฒ ํธ์ ์์ผฐ๋ค๊ณ ๋ณด๊ณ ๋์๋ค.[@Moazen-Zadeh2020] ์ ํํ ๊ธฐ์ ์ ์ ์ ์์ง๋ง, ํญ์ฐ์ธ์ ๋ฅผ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌํ๋ฉด ์ ์ ๋์ฝ์ ๋ํ๋ฏผ๊ณผ ๋
ธ๋ฅด์ํผ๋คํ๋ฆฐ ํ์ฑ์ด ๋์ด๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด ๋ํ ์์ฑ ์ฆ์์ ๋์์ด ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋์๋ค.[@zhang2000] ํ ๋ฉํ ๋ถ์์์ ๋ค์ํ ํญ์ฐ์ธ์ ๋ ์กฐํ๋ณ ํ์์ ์์ฑ ์ฆ์ ํธ์ ์ ์ค๋ฑ๋ ์ ๋์ ํจ๊ณผ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๊ฐ๋์๋ค.[@Singh2010]
ํญ์ฐ์ธ์ ๋ฅผ ๋ณ์ฉํ ๋๋ ์ฝ๋ํ์ (pharmacokinetic)๋ฟ ์๋๋ผ ์ฝ๋ ฅํ์ (pharmacodynamic) ์ํธ ์์ฉ์ ๊ณ ๋ คํ์ฌ์ผ ํ๋ค. ์ค๋์ ๋ถํฐ ์ผํ๊ณ ํญ์ฐ์ธ์ ์ SSRI๋ ๋น๊ต์ ์์ ํ๊ฒ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๋์ด ์๋ค. ๋
ธ๋ฅด์ํผ๋คํ๋ฆฐ ํ์ฑ์ ๋์ด๋ Noradrenergic and specific serotonergic antidepressants (NaSSAs)๋ SNRI, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ํ๋ฏผ ํ์ฑ์ ๋์ด๋ ๋ถ๋ฅดํฌํผ์จ ๋ฑ์ ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ์์ ์
ํ์ํฌ ์ ์๋ค๋ ์ฐ๋ ค๋ฅผ ์์๋์ผ๋, ์ค์ ์์์์๋ ํฐ ๋ฌด๋ฆฌ์์ด ์ฌ์ฉ๋๋ค. ํนํ ๋ถํ๋กํผ์จ์ ์กฐํ๋ณ ํ์์ ๊ธ์ฐ์ ์ํด ์ฌ์ฉ๋๊ธฐ๋ ํ๋ฉฐ, ๋ฏธ๋ฅดํ์ํ์ ์ข๋ถ์์์ ํธ์ ์ํค๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ค.[@Englisch2013; @Kishi2014] ๋ฉ๋ผํ ๋ ์์ฉ์ฒด ๋ฐ 5-HT~2C~์ ์์ฉํ๋ ํญ์ฐ์ธ์ Agomelatine์ ์ผ์ฃผ๊ธฐ ๋ฆฌ๋ฌ์ ์กฐ์ ํ๊ณ ์๋ฉด ํจํด์ ํฅ์์์ง๋ง ์กฐํ๋ณ ํ์์์์ ๊ฒฝํ์ ๋ถ์กฑํ ์ํ์ด๋ค.[@zink2012]
### ๊ธฐ๋ถ ์กฐ์ ์ ๋ฐ ํญ๊ฒฝ๋ จ์
์ ์กฐ์ฒด์ ๋ํ๋ฏผ ํ์ฑ์ ์๋
์ค ์ ๋ด๋ฐ์ GABA์ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ํ์ฑ์ ์ํด ์กฐ์ ๋๋ค. ํนํ parvalbumin์ ํฌํจํ๋ GABA ๋ถ๋น ์ฌ์ด๋ด๋ฐ์ ์ ์กฐ์ฒด ๋ํ๋ฏผ ๋ถ๋น๋ฅผ ์ต์ ํ๋ฉฐ, ๊ทธ ์์ ์ NMDA ์์ฉ์ฒด๋ฅผ ํตํ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์ ํธ์ ์ํด ์กฐ์ ์ ๋ฐ๋๋ค.(2์ฅ 10-4์ ์ฐธ์กฐ article-02-02.html#NMDA) ์กฐํ๋ณ๊ณผ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ์ ๊ด๊ณ๋ ์ด์ค์ ์ด์ด์, NMDA ์์ฉ์ฒด๋ฅผ ํตํ ์ ํธ๋ ์คํ๋ ค ์ ํ์ฑ์ด์ด์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋์ง๋ง, ์ ๋ฐ์ ์ธ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ์ ๊ณผ๋ค๋ถ๋น์ ์ด๋ก ์ธํ ๋๋ ์ฆ๊ฐ๋ ํฅ๋ถ์ฑ ๋
์ฑ(excitotoxicity)์ ์ ๋ฐํ์ฌ ๊ฐ๋ฉ์ด๋ ๊ฒฐํจ์ด ์๋ ์ ๊ฒฝ๋ง์ ๊ณ์ ๋ง๊ฐ๋จ๋ฆฐ๋ค.(2์ฅ 10-5์ ์ฐธ์กฐ article-02-02.html#excitotoxicity)
์กฐํ๋ณ์ ์น๋ฃ๋ฅผ D2 ์์ฉ์ฒด ์ฐจ๋จ์ ์์ ๋ฒ์ด๋ ๋ค๊ฐํ ์ํค๋ ค๋ ์ฐ๊ตฌ์๋ค์ GABA์ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ํญ๊ฒฝ๋ จ์ ์ ์ ๊ด์ฌ์ ๋๊ธฐ ์์ํ์๋ค. 1990๋
๋ ์ดํ ํญ๊ฒฝ๋ จ์ ๋ค์ ์๊ทน์ฑ ์ฅ์ ๋ฅผ ๋น๋กฏํ์ฌ ๋ค์ํ ์ ์ ์งํ์ ์ฌ์ฉ๋๊ธฐ ์์ํ์๋ค. ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ GABA๋ฅผ ๋ถํดํ๋ GABA transaminase ์ต์ ์ ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ GABA ๋๋๋ฅผ ๋์ธ๋ค. ๋์์ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ๊ฐ ๊ฒฐํฉํ๋ ์ ์-์์กด์ฑ ๋ํธ๋ฅจ ํต๋ก๋ฅผ ์ฐจ๋จํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํฅ๋ถ์ฑ ๋
์ฑ์ ๋ง์ ์ ์๋ค. ์ด์ ๋ง๋ถ์ฌ ํ์ฑ ์ ์ ํ์์ ์์ฃผ ์ธ๊ธ๋๋ ํ์คํค ๋์์ธํธ๋ ์ด์ฆ(histone deacetylase)๋ฅผ ์ต์ ํจ์ผ๋ก์จ, ์ ๊ฒฝ์ฑ์ฅ์ธ์๋ค์ ์ ์ ์๊ฐ ์ข๋ ๋ง์ด ๋ฐํ๋๋๋ก ์ ๋ํ๋ค.[@Chiu2013]
์ด์ฒ๋ผ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ฅผ ๋น๋กฏํ ๊ฐ์ข
ํญ๊ฒฝ๋ จ์ ๋ค์ ์ด๋ก ์ ์ผ๋ก๋ ์กฐํ๋ณ์ ์น๋ฃ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋์ธ ์ ์๋ ์ ์ฌ๋ ฅ์ ์ง๋๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค์ ์์์์๋ ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ์ ์์ฒด๋ผ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ํนํ ๊ธ์ฑ๊ธฐ์ ๋๋ฐ๋๋ ๊ณต๊ฒฉ์ฑ, ์๊ทน๊ณผ๋ฏผ์ฑ, ๊ฐ์ ์ ์ด๋ณ์ฑ ๋ฑ์ ์กฐ์ ํ๋๋ฐ ๋ ๋ง์ด ์ด์ฉ๋๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋๋ง ๊ทธ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฐ๋ฐ์ ์ฌ์ง์์ด ์
์ฆ๋ ๊ฒ๋ ์๋๋ค. ์น๋ฃ ์ด๋ฐ ์์ง ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ผ๋ก ๋๋ฌ๋์ง ์๊ณ ์์ ๋ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ ์ง์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ด๋ฉด์ ํฅ๋ถ์ ๊ฐ๋ผ์ํ๊ณ ๊ณต๊ฒฉ์ฑ์ ์ค์ธ๋ค.[@Citrome2004] ๊ทธ๋ฌ๋ ์กฐํ๋ณ ์ฆ์ ์์ฒด๋ฅผ ํธ์ ์ํค๋ ์ง๋ ํ์คํ์ง ์๋ค.[@wang2016] ๊ทธ๋๋ง ํธ์ ์ ๋๋๋ค๋ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ฐ๋ฐฉ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ตญํ๋ ๋ฟ, ์ด์ค๋งน๊ฒ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฆ๋ช
๋์ง ๋ชปํ๋ค. ๊ฐ๋ฐฉ ์ฐ๊ตฌ ์ค์์๋ 4์ฃผ ์ด๋ด์ ๋จ๊ธฐ ์ฐ๊ตฌ์์๋ง ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฌ์ ๋ฟ ๊ทธ ์ด์ ์งํ๋ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋์กฐ๊ตฐ๊ณผ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์๋ค.[@tseng2016] ๋ฐ๋ผ์ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์๊ฒ ์ฌ์ฉํ๋ค๊ธฐ ๋ณด๋ค๋, ์น๋ฃ ์ด๊ธฐ์ ํธ์ ์ ์๋๊ฐ ๋๋ ค ํ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๋ ์ ์ฉํ๊ฒ ์ฌ์ฉ๋ ์ ์๋ค.
๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ ์ง์ ์์ฉ ๋ง๊ณ ๋ ์์ ์ฑ์ ํฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ง๋ง ์ฌ์ฑ ํ์์๊ฒ ์ฒ๋ฐฉํ ๋๋ ์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ์ ๊ฒฝ์จ์ผ ํ๋ค.[@tomson2016] ๋ํ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ ํด๋ก์ํ์ ๋น๋กฏํ์ฌ ํจ๊ป ํฌ์ฌ๋๋ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋๋๋ฅผ ์ฌ๋ฆฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ ์ ์๋ค.[@Centorrino1994] ํด๋ก์ํ์ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ํธ์ค๊ตฌ๊ฐ์์ฆ์ ์ํ์ฑ์ ์ฌ๋ฆด ์ ์๋ค๋ ์ ์๋ ์ฃผ์ํ์ฌ์ผ ํ๋ค.
๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ์ ์์ด์ ๋ฆฌํฌ์ ์์น ๋ํ ๋ฐํ๋ก์์ดํธ์ ๋น์ทํ๋ค. ๋ฆฌํฌ์ GSK3 ์ต์ ์ ๋ก์ ๊ธฐ๋ถ์ ์์ ์ํค๊ณ ํฅ๋ถ์ฑ์ ๊ฐ๋ผ์ํ๋ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ค. ๋ฉํ ๋ถ์์์๋ ๋ฆฌํฌ์ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌํ์ ๋ ์น๋ฃ ๋ฐ์์ด ์ข๋ ๋์์ก์ง๋ง, ์กฐํ์ ๋์ฅ์ ํ์ ๋ฑ ๊ธฐ๋ถ ์ฆ์์ด ๋๋๋ฌ์ง ํ์๊ตฐ์ ์ ์ธํ๋ฉด ์๋ฏธ์๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ณด์ด์ง ์์๋ค.[@leucht2004; @leucht2015] 2000๋
๋ ์ด๋ฐ๊น์ง๋ ๋ช ๊ฑด์ ์์ ์ํ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ก๊ณ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ์ป์ด์ง๊ธฐ๋ ํ์์ผ๋[@lerner1988; @small2003; @Kontaxakis2005], ์ค์ ์์๊ฐ ์
์ฅ์์๋ ๋๋ ทํ ์ ์ ์ฆ์์ ํธ์ ๋ณด๋ค๋ ๊ทธ์ ๊ฐ์ ๊ธฐ๋ณต์ด๋ ์๊ทน๊ณผ๋ฏผ์ฑ์ด ์๋ ํ์๋ฅผ ์กฐ๊ธ ๋ ๋นจ๋ฆฌ ์์ ์ํค๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ์ ๋๋ฅผ ๊ธฐ๋ํ ์ ์๊ฒ ๋ค.
๋ผ๋ชจํธ๋ฆฌ์ง ์ญ์ ๋ํธ๋ฅจ ์ฑ๋ ์ฐจ๋จ์ ๋ก ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์ ํธ์ ๋ฌ์ ์ต์ ํ๋ค. ์ฐ์ฐํ๋ ์ฐ์ธ ์ฆ์์ ๋ณด์ด๋ ์๊ทน์ฑ ํ์์๊ฒ, ์กฐ์ฆ ์ฝํ๋ฅผ ์ ๋ฐํ์ง ์์ผ๋ฉด์๋ ํจ๊ณผ์ ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ด ์๋ ค์ง๋ฉด์ ์ ์ ๊ณผ ์์ฌ์๊ฒ ์น์ํด์ก๋ค.[@Geddes2009] ์ฝ๋ฌผ ์์ฒด๋ก์ ํญ์ ์ ๋ณ ํจ๊ณผ๋ ์์ง๋ง, ์ ๋ฌ๋ฆฌ ํด๋ก์ํ๊ณผ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌํ์ ๋ ๋ฐ์ ์ ๋๋ฅผ ๋์ธ๋ค๋ ๊ฒ์ด ์๋ ค์ก๋ค.[@Tiihonen2009] ๊ทธ๋ ๋ค๊ณ ์๋จํ๊ธฐ๋ ์ด๋ฅธ๋ฐ, ํ ๋ฉํ ๋ถ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๋ผ๋ชจํธ๋ฆฌ์ง ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ๊ฐ PANSS/BPRS ์ ์๋ฅผ ๋ฎ์ถ๋๋ฐ ๋์์ด ๋๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์์ผ๋, ์ ๋ฌ๋ฆฌ ์ฑ์ ์ด ์ข์ ํ ๊ฐ ์ฐ๊ตฌ[@zoccali2007]๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ๋ถ์ํ๋ฉด ๋ ์ด์ ์ ์์ฑ์ด ๊ด์ฐฐ๋์ง ์์๋ค.[@sommer2011]
๋ ๋ค๋ฅธ ํญ๊ฒฝ๋ จ์ ์ธ ํ ํผ๋ผ๋ฉ์ดํธ ์ญ์ ์์ฑ์ฆ์ ๋ฐ ์์ฑ์ฆ์ ํธ์ ์ ๋์์ด ๋๋ค๋ ๋ฉํ ๋ถ์์ด ๋ช ๊ฐ ์์์ผ๋[@sommer2011; @okuyama2016; @zheng2016], ๋ถ์์ ํฌํจ๋ ์ฐ๊ตฌ์ ์ง์ด ๋ฎ์ ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ์ ํฌํจ๋๊ฑฐ๋ ์์ ํ์ฅ์ ์ ์ฉํ๊ธฐ์๋ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์์ด ๋ณด์ธ๋ค.
### ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์ ํธ์กฐ์ ์
์์ ์ธ๊ธํ๋ฏ์ด ์กฐํ๋ณ์ ์ ์ ๋ณ๋ฆฌ์์ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์ ํธ์ ๋ฌ๊ณ๊ฐ ์ฐจ์งํ๋ ๋น์ค์ด ๋์์ง๋ฉด์, ๋ค์ํ ์กฐ์ ๋ฌผ์ง๋ค์ด ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ ๋ก ์๋๋์๋ค. NMDA ์์ฉ์ฒด ๋ด๋ถ์๋ glycine ๊ฒฐํฉ ๋ถ์๊ฐ ์์ผ๋ฉฐ, glycine๊ณผ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ๊ฐ ๋์์ ๊ฒฐํฉํ์ฌ์ผ NMDA ์ ํธ์ ๋ฌ์ด ์ํ ํ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค. ์ด๋ฅผ ์์ฉํ์ฌ glycine์ ์ง์ ํฌ์ฌํ๊ฑฐ๋, CX516, D-serine, D-cycloserine์ ๊ฐ์ glycine ํจํ์ ๋ฅผ ํฌ์ฌํ๊ธฐ๋ ํ๊ณ , sarcosine์ bitopertin ๊ฐ์ glycine ์ฌํก์ ์ต์ ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด๋ณด๊ธฐ๋ ํ๋ค.[@javitt2001; @Buchanan2007; @beck2016]
์์ ์ฝ์ ๋ค์ NMDA๋ฅผ ํตํ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ํ์ฑ์ ๋์ฌ ์์ฑ ์ฆ์์ ํ๋ณต์์ผ๋ณด๋ ค๋ ์๋์๋ค๋ฉด, ๋ฉ๋งํด ์ฌ์ฉ์ ์ ๋ฐ๋์ ๊ธฐ์ ์ด๋ค. ๋ฉ๋งํด์ ์๋ ํญ์น๋งค์ ๋ก ๊ฐ๋ฐ๋์๋๋ฐ, ๋น๊ฒฝ์์ NMDA ์์ฉ์ฒด ๊ธธํญ์ ๋ก์ ๊ธ๋ฃจํ๋ฉ์ดํธ ์ ํธ์ ๋ฌ์ ์ฐจ๋จํ๋ค. NMDA ์ฐจ๋จ์ ์ธ ketamine์ด ์ ์ ๋ณ์ ์ฆ์์ ์ ๋ํ๋ ๊ฒ์ ๊ณ ๋ คํ๋ฉด, ๋ฉ๋งํด์ ์กฐํ๋ณ ์น๋ฃ์ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ ๊ฒ์ด ์ผํ ์ดํด๊ฐ ๋์ง ์์ง๋ง, ํฅ๋ถ์ฑ ๋
์ฑ์ ๋ง๊ณ ๋จ์์๋ ์ธ์ง ๊ธฐ๋ฅ์ ์งํจ๋ค๋ ๋ช
๋ชฉํ์ ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ผ๋ก ์๋๋์๋ค. ๋ฉ๋งํด์ ํจ๊ณผ๋ ์ฃผ๋ก ์์ฑ ๋ฐ ์ธ์ง ์ฆ์ ๊ฐ์ ์์ ์ฟ๋ณด์ด๋ฉฐ[@Zheng2018], ํด๋ก์ํ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฏธ์งํ ํ์์์๋ ๊ธฐ์ต๋ ฅ๊ณผ ์์ฑ ์ฆ์์ ํธ์ ์ํค๋๋ฐ ๊ธฐ์ฌํ์๋ค.[@Veerman2017] ๋ฉ๋งํด์ด ์ ์ ์ ๋ณ์ ๋ถ์์ฉ์ ์ผ์ผํค์ง ์๋์ง๋ ์๋ฌธ์ด์ง๋ง, ketamine์ ๋นํด ์นํ๋๊ฐ ๋ฎ๊ณ ๋น๊ฒฝ์์ ์ด๋ฉฐ, ์๋
์ค์ธ ์์ฉ์ฒด์ ์ฃผ๋ก ์์ฉํ๋ค๋ ์ฐจ๋ณ์ ์ด ๊ธ์ ์ ์ผ๋ก ์์ฉํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ง์๋๋ค.[@Kikuchi2020]
๊ทธ ์ด์ธ์๋ <s>cannabidiol</s>[^11-03-1], estrogen, <s>dehydroepiandrosterone</s>, <s>allopurinol</s>[^11-03-2], oxytocin, varenicline, NSAIDS, ์์ธํธ์ฝ๋ฆฐ ์์ฉ์ฒด ํจํ์ , ๋ถํฌํ ์ง๋ฐฉ์ฐ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ฌผ์ง์ ์ด์ฉํ ์ฐ๊ตฌ๊ฐ ์งํ๋์์ผ๋ ๊ทธ๋ค์ง ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค.[@Faden2019] ์ ์ ๋ ์ ์ฝ๊ฐ๋ฐ์ด ์ด๋ ค์์ง๊ณ ์๋ ์ํฉ์์, ์ ์ฝ์ฌ๋ค์ ๊ธฐ์กด ์ฝ๋ฌผ์ ์๋ก์ด ์ฉ๋๋ฅผ ์ฐพ๋ ์ฝ๋ฌผ ์ฌ์ง์ (drug repurposing)์ ์ฃผ๋ ฅํ๊ณ ์๋ค.[@Berk2015] ๊ณผ๊ฑฐ์๋ ์กฐ๊ธ์ด๋ผ๋ ๋ณํ์๋ฆฌ์ ์ฐ๊ฒฐ์ ์ด ์๋ค๋ฉด ๋
ผ๋ฆฌ์ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ๋ถ์กฑํ๋๋ผ๋ ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ผ๋ก ์๋ํด๋ณด๊ณค ํ์ผ๋ฉฐ, ์์ฐํ ๋๋ถ๋ถ ์คํจํ์๋ค. ์ด์ ๋ ์๋ฌผ์ ๋ณดํ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ ๋ชฉ์์ผ์ ์ข๋ ํฉ๋ฆฌ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ์กด ์ฝ๋ฌผ์ ์๋ก์ด ์ฉ๋๋ฅผ ์ฐพ๋ ์์
์ด ํ๋ํ๊ธฐ ์์ํ์๋ค.[@Lรผscher2020; @tanoli2021] ์กฐํ๋ณ์ ์์ด์๋ ์ด๋ฐ ๋ณํ๊ฐ ์ฐพ์์ค๋ฆฌ๋ผ ๊ธฐ๋ํด๋ณธ๋ค.
[^11-03-1]: **Cannabidiol (CBD)**: ๋ง๋ฆฌํ๋(๋๋ง์ด, Cannabis sativa)์๋ 100๊ฐ๊ฐ ๋๋ ํํ ๋ฌผ์ง(cannabinoids)์ด ํฌํจ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ค ๊ฐ์ฅ ์์ด ๋ง์ ๊ฒ์ด tetrahydrocannabinol (THC)๊ณผ cannabidiol (CBD)์ด๋ค. CBD๋ ๋ถ์, ์น๋งค, ํต์ฆ ์น๋ฃ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๋ค๊ณ ์๋ ค์ง๋ฉด์ ์ผ๋ฐ์์ฝํ์ผ๋ก ํ๋งค๋๊ธฐ๋ ํ๋, ๊ทธ ํจ๊ณผ ์ฌ๋ถ๋ ๋ถ๋ถ๋ช
ํ๋ค.
[^11-03-2]: **Allopurinol**: Xanthine์ ์ฐํ์ต์ ์ (xanthine oxidase inhibitor)๋ก์ ํ์ค ์์ฐ์ ๋๋๋ฅผ ๋ฎ์ถ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํตํ ์น๋ฃ์ ์ฌ์ฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด ํ์ค adenosine ๋๋๋ฅผ ๋์ด๋๋ฐ, ์ด๋ ๋ํ๋ฏผ ์์ฉ์ฒด ํจํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ธ๋ค.
### ์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฒด์ ๋ณ์ฉ์๋ฒ
์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ์ด์์ ์ฝ๋ฌผ ์น๋ฃ ํ์๋ ๋ฐ์์ด ๋ฏธ๋ฏธํ๋ค๋ฉด ๋ค์ ๋จ๊ณ๋ก ๋๊ฐ์ํ๋๋ฐ, ์ด๋ ๊ณ ๋ฏผํ ๋ถ๋ถ์ด ์๋ก์ด ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒดํ ๊ฒ์ด๋ ์๋๋ฉด ๋ณ์ฉ์๋ฒ์ ๋ฅผ ์ถ๊ฐํ ๊ฒ์ด๋์ด๋ค. ์น๋ฃ์ง์นจ์๋ค์ ๋์ฒด๋ก ๋จ์ผ์ ์ ์น๋ฃ๋ฅผ ์ฐ์ ์ ํ๋ฉฐ, ๋ณดํต 2,3๊ฐ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ฐ๊ฟ๊ฐ๋ฉฐ ์ฌ์ฉํด ํ ๊ทธ๋๋ ์ ๋๋ฉด ๋ณ์ฉํฌ์ฌ๋ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ฅผ ๊ถํ๊ณ ์๋ค.[@Ascher-Svanum2012] ๋ํ ํด๋ก์ํ ์ง์ง์๋ค์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ถ๋ถ๋ช
ํ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ณด๋ค๋ ์ผ์ฐ๊ฐ์น ํด๋ก์ํ์ผ๋ก ๊ต์ฒดํ ๊ฒ์ ์ ๊ทน ์ง์งํ๋ค.[@remington2013; @Okhuijsen-Pfeifer2018]
๊ทธ๋ฌ๋ ์์ ์ค์ ์์๋ ์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฒด๋ณด๋ค ๋ณ์ฉํฌ์ฌ๋ฅผ ์๋ํ๋ ๋น๋๊ฐ ๋๋ค. ์ด์ ์ ์ฌ์ฉํ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์ ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์์ด ์๋ค๋ฉด ๋ชจ๋ฅผ๊น ๋ถ๋ถ์ ์ผ๋ก๋ผ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ฉด ํฌ๊ธฐํ๊ธฐ๊ฐ ์ฝ์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ์ผ์ ์ฆ์์ ๋ฐ์ํ๊ณ , ๋๋จธ์ง ์ฆ์์ ๋ฐ์ํ์ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ง๋ณ์ ๋ํ ์น๋ฃ๊ฐ ์๋๋ผ ๊ฐ๋ณ ์ฆ์์ ๋ํ ์น๋ฃ๋ฅผ ํํ๊ฒ ๋๋ค. ์กฐํ๋ณ์ ๋ชจ๋ ์ฆ์์ด ๋จ์ผํ ๋ณํ์๋ฆฌ์์ ๋น๋กฏ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋ ์์ ์๊ฒ ์ด์ผ๊ธฐํ๊ธฐ ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ์์ ์ฆ์์ด ์กฐํ๋ณ์ ํต์ฌ ์ฆ์ ์ค ํ๋์ธ์ง, ์๋๋ฉด ๋ค๋ฅธ ์ข
๋ฅ์ ์
์ ๊ฐ ํ์ํ ๋ถ๊ฐ ์ฆ์์ธ์ง ํ๋จํด์ผ ํ๋๋ฐ, ์ด๋ ์ค๋กฏ์ด ์์๊ฐ์ ๊ฒฝํ๊ณผ ์ง๊ด์ ๋งก๊ธธ ์ ๋ฐ์ ์๋ค.
## ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ ํฌ์ฌ
์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฒด์ ๋ํ ๋
ผ์์์ ์ธ๊ธํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ชจ๋ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ค์ด ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก๋ D~2~ ์์ฉ์ฒด ์ต์ ์ ๋ผ๊ณ ํด๋, ์ธ๋ถ์ ์ธ ์์ฉ ๊ธฐ์ ์ ์กฐ๊ธ์ฉ ๋ค๋ฅด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํ๊ฐ์ง ์ฝ๋ฌผ์ ๋ถ๋ถ์ ์ธ ๋ฐ์์ ๋ณด์์ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๋ณด์ถฉํ๋ ๊ฒ๋ ์ถฉ๋ถํ ๊ณ ๋ คํ ๋ง ํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ ์ ์ ์ฝ๋ฌผํ์์ ์๊ณ ํ๊ฒ ๊ณ ์ํ๋ ๋จ์ผ์ฝ์ ์ฌ์ฉ ์์น์์ ๋ฒ์ด๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ค ๊ต๊ณผ์๋ ์ด๋ค ์น๋ฃ ์ง์นจ๋ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ฅผ ๋๋ฌ๋ด๋๊ณ ๊ถ์ฅํ์ง๋ ์๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด ์๊ตญ NICE (National Health and Clinical Excellence) ์ง์นจ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ๋ค์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์ค๋ณต ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ ํ ์ฝ๋ฌผ์์ ๋ค๋ฅธ ์ฝ๋ฌผ๋ก ๊ต์ฒดํ๋ ๊ณผ์ ์์๋ง ์์์ ์ผ๋ก ์ ๋นํ ๋ ์ ์๋ค.[@sin2009]
์ ์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ฝ๋ฌผ์ 90์ผ ์ด์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฝ๋ฌผ ๊ต์ฐจ ์ ์ ์ค ๊ฑฐ์น๊ฒ ๋๋ ์ด์ค ์ฒ๋ฐฉ์ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ์ ํด๋น๋์ง ์๋๋ค. ๋ฌด์๋ณด๋ค๋ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ฅผ ๊ป๋ฆผ์ฐํ๊ฒ ์ฌ๊ธฐ๋ ์ด์ ๋ ํฌ์ฌ๋๋ ์ฝ์ ๊ฐ ๋ง์์ง๋ฉด ํ์๊ฐ ํธ์ ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ๋ณด๋ค๋ ๋ถ์์ฉ๋ง ๋์ด๋ ์ํ์ด ๋ ํฌ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ๋ค์ด ์น๋ฃ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ธฐ์ ์ ๋๋์์ดํ์ง๋ง ๋ถ์์ฉ ํ๋กํ์ผ์ ๋งค์ฐ ๋ค์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด๋ฅผ ์์ด ์ฐ๋ฉด ๋ค์ํ ๋ถ์์ฉ์ด ๋์๋ค๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค. ์ฝ๋ฌผ ์ํธ์์ฉ์ ์ํ ์ญ์ ๋ฐฐ๊ฐ๋ ์ ์๋ค. ์ฝ๋ํ์ ์ด๋ ์ฝ๋ ฅํ์ ์ด๋ ํจ๊ป ํฌ์ฌ๋๋ ์ฝ๋ฌผ์ด ์ํธ์์ฉ ํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์๋ ์ฝ๋ฌผ์ ๊ฐ์์ ๋น๋กํ์ฌ ํญ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ฆ๊ฐํ๋ค. ๋ํ ์ด๋ค ์ฝ๋ฌผ์ด ํจ๊ณผ์ ์ด์๋์ง ๊ฒฐ์ฝ ์ ์ ์๋ค๋ ํ์ค์ ๋จ์ ๋ ์๋ค. ์ฝ๋ฌผ A์ ๋ฐ์์ด ์ข์ง ์์ B๋ฅผ ์์ด ์ฌ์ฉํ๋๋ ๋ถ์กฑํ๋๋ง ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณผ ์ ์์๋ค๋ฉด, ๊ทธ๊ฒ์ด A ๋๋ฌธ์ธ์ง B ๋๋ฌธ์ธ์ง ํ๋จํ ์ ์๋ค. ์ฐจํ์ ํ์๊ฐ ์ฌ๋ฐํ์ ๋ ์ฝ๋ฌผ A์ B ์ค ์ด๋ ๊ฒ์ ์จ์ผํ ์ง๋ ์ง์นจ์ ์ป๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ค์์ง๋ค. ์ด์ ๊ด๋ จํ์ฌ ๊ฐ์ฅ ๋น๋ฒํ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ ์ฌ๋ก๋, ์๋ํ์ง ์์ ์ฑ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋๋ ์ฝ๋ฌผ A๋ฅผ B๋ก ๋ฐ๊พธ๊ธฐ ์ํด ๊ต์ฐจ ์ ์ (cross-titration)์ ํ๋ ์ค ์ฆ์์ด ๋ค์ ํธ์ ๋๋ฉด, A์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ค๋ฆ๊ฒ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ธ์ง, B์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ผ์ฐ ๋ํ๋ ๊ฒ์ธ์ง ํ๋จํ๊ธฐ ์ด๋ ค์์ง๋ค. ํ๊ฒน๊ฒ ์ป์ด๋ธ ํธ์ ์ธ ๋งํผ, A์ B ์ค ์ด๋ค ์ฝ๋ ์ค๋จํ๊ธฐ ์ด๋ ค์์ง๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ์ผ๋จ๊ฒฐ์ ํฌ์ฌ๋๊ธฐ ์์ํ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ์ด ์ ์ง์น๋ฃ๊น์ง ์ด์ด์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ํ๋คํ๋ค.
์์์์ ํํ ๊ฒฝ์ฐ๋ก ํญ์ ์ ๋ณ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํค๊ธฐ ๋ณด๋ค๋, ๊ธฐํ ์ฆ์์ ์กฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด ๋ค์ฝ์ ๋ฅผ ์ฒ๋ฐฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์๋ค. ๊ฐ์ฅ ๋ง์ ์๋ ๋ถ๋ฉด์ ํด๊ฒฐํ๊ธฐ ์ํด ํํฐ์ํ์ ์ฒ๋ฐฉํ๋ ๊ฒ๊ณผ, ์์ฑ ์ฆ์์ ๊ฐ์ ๋ฐ ํ๋ก๋ฝํด์ด๋ ์ฒด์ค ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ ๋ชฉ์ ์ผ๋ก ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์ ์ฒ๋ฐฉํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ ๋ค๋ฅธ ๊ฒฝ์ฐ๋ก๋ ํ ๊ฐ์ง ์ฝ์ ๋ฅผ ๊ณ ์ฉ๋์ผ๋ก ์ฒ๋ฐฉํ๋ฉด ๋ถ์์ฉ ์ํ์ด ๋์์ง๊น๋ด, ํน์ ํ๊ฐ ์ฉ๋์ ์ํ์ ์ ๋ฌถ์ฌ ๋ณดํ์ ๊ณต์๋ก๋ถํฐ ๋ถ์ด์ต์ ๋นํ ๊น๋ด ๋ช ๊ฐ์ง ์ฝ์ ๋ก ๋๋ ์ ์ฒ๋ฐฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ด๋ค.[@de2013] ์ด๋ฐ ๋ค์ํ ์ํฉ๋ค ๋๋ฌธ์ธ์ง ์ง๋ 20์ฌ๋
๊ฐ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ์ ์ง์นจ์์ ๋ณด๊ธ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊พธ์คํ ์ฆ๊ฐํด ์๋ค.[@gilmer2007; @gallego2012]
์ค์ ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ฝ๋ฌผ์ ์ด๋ค๋ ๊ฒ์, ํ ๊ฐ์ง ์ฝ๋ฌผ์ ๊ณ ์ฉ๋์ผ๋ก ์ฐ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ณ ์ฐจ์ด ์๋ค. ๊ณ ์ฉ๋ ํฌ์ฌ๊ฐ ๋ณ๋ฐ ๋์์ด ์ ๋๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๊ฐ ์ฐ์ํ๋ค๋ ํ๊ณ ํ ์ฆ๊ฑฐ๋ ์ฐพ์๋ณด๊ธฐ ํ๋ค๋ค.[@barnes2011; @ballon2013] ์คํ๋ ค ๋ณ์ฉํฌ์ฌ๋ก ์ธํ ์ฌ๋ง์ํ[@waddington1998] ๋ฐ ์ ๋ฐ์ ์ธ ๋ถ์์ฉ ์ฆ๊ฐ[@centorrino2004], ์ธ์ง๊ธฐ๋ฅ ์ ํ[@รฉlie2009] ๋ฑ ๋ฌธ์ ์ ์ด ๊พธ์คํ ์ ๊ธฐ๋ ๋ฐ ์๋ค. ๋ฉํ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด๋ฉด, ์ผ๋ถ ํต์ ๋์ง ์์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๊ฐ ๋จ์ผ์๋ฒ์ ๋นํด ์ ์ฒด ์ฆ์์ ๋ํ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ฐ์ํ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ณด์์ผ๋, ์ ํต์ ๋ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ด๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ฐํ๋๋ฐ ์คํจํ์๋ค.[@galling2017] ์์ธ๊ฐ ์๋ค๋ฉด ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์ ํ ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ํจ๊ป ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฐ๊ตฌ ์์์๋ ์๋ฆฌํผํ๋ผ์กธ์ ๋ณ์ฉํ๋ฉด ์์ฑ ์ฆ์์ ํธ์ ํญ์ด ์ปธ์ผ๋ฉฐ, ํ๋ก๋ฝํด ์์น์ด๋ ์ฒด์ค ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ์ต์ ํ๋๋ฐ ๋์์ด ๋์๋ค.[@galling2017]
๋ฐ๋ฉด ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ฅผ ๊ธ์ ์ ์ผ๋ก ๋ณด๋ ํ์๋ค์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ํ์์๊ฒ ์ฒ์๋ถํฐ ๋ค์ฝ์ ํฌ์ฌ๋ฅผ ํ ํ์๋ ์์ง๋ง, ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ๋ณด์ด๋ ํ์๋ผ๋ฉด ์๋ํ์ง ์์ ์ด์ ๊ฐ ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค. ๋จ์ผ์ฝ์ ๋ก ์ถฉ๋ถํ ์ด์์ ์ธ ์ธ๊ณ์์๋, ์กฐํ๋ณ์ด๋ ๋ณ๋ ๋จ์ผํ ์กด์ฌ์ด๊ณ ๋ชจ๋ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ฉ ๊ธฐ์ ๋ ๋์ผํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ค์ ์ธ๊ณ์์๋ ๋๊ฐ์ ์กฐํ๋ณ์ ์๊ณ ์๋๋ผ๋ ๊ฐ๊ฐ์ ํ์๋ ๋ ๊ตฌ์กฐ ๋ฐ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ณํ์์์ด ๋ค๋ฅด๊ณ , ์ฝ์ ๊ฐ ์์ฉํ ๋ถ์์ ํ์ ๋ ๋ค๋ฅด๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ์ฝ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํจ์ผ๋ก์จ ๋ณต์์ ํ์ ์ ๋์์ ๊ณต๋ตํ๋ฉด ํ์ ์ ๋ง์ถ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์์ง ์ ์๋ค. "ํ๋์ ์ ์ ์, ํ๋์ ์ง๋ณ, ํ๋์ ์ฝ๋ฌผ"์ด๋ผ๋ ๊ณ ์ ์ ํจ๋ฌ๋ค์์ ์ด์์ ์ผ์์ผ ๋ฟ์ด๋ฉฐ, ์ง๋ณ์ ์ ์ฒด๋ ์ฝ๋ฌผ์ ์์ฉ ๊ธฐ์ ๋ ๋ฌด์ํ๋ ํ์คํ ๊ฒ์ด ์๋ ํ์ค ์ธ๊ณ์์๋ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ์๋จ์ ๋ชจ๋ ๋์ํ์ฌ ์น๋ฃ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋์ฌ๋๊ฐ ๋ฟ์ด๋ค.[@buckley2012]
![์ค์ ์์์์ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ์ ๋ฅผ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉํ๊ฒ ๋๋ ๊ฒฝ์ฐ [@buckley2012]](images/11-03/img_0.png)
### ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ์ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌ
์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฒ์ ์ฌ์ฉํ ๋๋, ์์ ์ ์ธ ํ์ค ๋๋์ ๋ค๋ค๋ฅผ ๋๊น์ง ์ผ์ ๊ธฐ๊ฐ ์ด์ ๊ฒฝ๊ตฌ ํญ์ ์ ๋ณ ์ฝ๋ฌผ์ ํจ๊ป ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด ๊ถ์ฅ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ, ์ผ๋ถ ํ์๋ค์ ์ด ๊ธฐ๊ฐ์ด ํ์ฐธ ์ง๋ ํ์๋ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ํจ๊ป ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์๋ค.[@Aggarwal2012] ํ ์กฐ์ฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์กฐ์ฌ ๋์์์ 46%๊ฐ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ์ ๋ฅผ ํจ๊ป ๋ณต์ฉํ๊ณ ์์์ผ๋ฉฐ, ์ด์ค ๋ฐ์ ์ด์์ ์ฃผ์ฌ์ ์ ๋์ผ ์ฑ๋ถ์ ์ฝ๋ฌผ์ ์ฐ๊ณ ์์๋ค. ์ ํ ์ฝ๋ฌผ์ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ๋ง๋ ํ์๋ค์ ๊ฒฝ๊ตฌ๋ก ๋น์ ํ ์ฝ๋ฌผ์ ํฌ์ฌ๋ฐ๊ณ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์์ผ๋ฉฐ, ์ต๊ทผ์ ๋์
๋ ๋น์ ํ ์ฃผ์ฌ์ ์ผ์ง๋ผ๋ ์ฌ์ ํ ๊ฒฝ๊ตฌ์ ๋ฅผ ๋ณ์ฉ ํฌ์ฌํ๋ ๋น์จ์ด ์ ๋ฐ์ ๋์ด์ฐ๋ค.[@doshi2015]
๊ธฐ์กด ์ฝ์ ์ ๋ฐ์์ด ๋ง์กฑ์ค๋ฝ์ง ์์ ์ํฉ์์ ์ฝ๋ฌผ ์์๋๊ฐ ์์ฌ๋๋ค๋ฉด, ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์ ์ ๋ด๋ฆฌ๊ธฐ ์ ์ ๋์ผ์ฑ๋ถ์ ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด๋ณด๋ ๊ฒ์ด ๊ถ์ฅ๋๋ค. ์ ํ์ ๋ฐ๊พธ๋ ๊ฒ๋ง์ผ๋ก๋ ์น๋ฃ ๋ฐ์์ด ๋์์ง ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ํ์๊ฐ ์ฃผ์ฌ๋ฅผ ๋ง์ผ๋ฌ ์ค์ง ๋ชปํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ์๊ธธ ์๋ ์๊ณ , ๋ ์ฃผ์ฌ์ ์ฉ๋๋ง์ผ๋ก ๋ถ์กฑํ๋ค๊ณ ๋๊ปด์ ธ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ์ ์ถ๊ฐํ ์ ์๋ค. ์ํ๊ฐ ๋ถ์ํ๋ฉด ๋ ๋จน์ผ๋ผ๊ณ ํ์์ ๋ณต์ฉ ์ฝ์ ๋ก ์ฒ๋ฐฉํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ด ๊ฒฝ์ฐ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ๊ณผ ์ฃผ์ฌ์ ์ ๋ณํ ํฌ์ฌ์ด๊ธด ํ์ง๋ง, ์๋ฐํ ์๋ฏธ์์ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ์ด๋ผ๊ณ ํ ์๋ ์๋ค.
์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ด์ฉํ ๋ค์ฝ์ ์ฒ๋ฐฉ ์ฌ๋ก๋ค์, ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ธ ์ ๋ฐ์ ์๊ณ , ๋ ์ด๋ฏธ ์ฐ๊ณ ์๋ ํ์์์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฏธ์งํ ๋ ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค์ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ์ ํจ๊ป ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒฝ์ฐ์ผ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฃผ์ฌ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฏธ์งํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์๊ณ ์์ง๋ง, ์์๋ ๋ฌธ์ ๋๋ฌธ์ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ํฌ๊ธฐํ ์๋ ์๋ ์ํฉ์ด๋ค. ์ด๋ ์๋ฆฌ์ ์ผ๋ก๋ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ์ ๋ ๊ฐ์ด์ ๋ณํํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋ค๋ฅด์ง ์๋ค. ์ฐจ์ด๊ฐ ์๋ค๋ฉด ์ ์ด๋ ํ๋๋ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ถ์์ ํ ์์๋๋ก ์ธํ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ต์ํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ผ๋จ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ์จ์ ๊ธ๊ฒฉํ ์ฆ์ ๋ณํ๋ฅผ ์ฐจ๋จํ ํ, ์ฌ์ ์๊ฒ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ์ ๋ฅผ ์ด๊ฒ์ ๊ฒ ์๋ํ์ฌ ๋ฏธ๋นํ ๋ถ๋ถ์ ๋ณด์ถฉํ๋ค๋ ์ ๋ต์ด๋ค. ์์์์ ํํ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ ๋ต์ด๊ธด ํ์ง๋ง, ์ฒด๊ณ์ ์ธ ์์ ์ํ ์๋ฃ๊ฐ ๋ฏธ๋นํ์ฌ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํ๋ ๋ฐ์ด๋ค.
### ๋ ๊ฐ์ง ์ด์์ ์ฅ๊ธฐ์ง์ํ ์ฃผ์ฌ์
๋์ฑ ๊ณผ๊ฒฉํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ ์ด์์ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ๋ณ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ์ ๋ณด์ด๋๋ฐ๋ค๊ฐ ๊ฒฝ๊ตฌ ์ ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ํด๋น๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ก ๋ค๋ฅธ ํด๋์ค์ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ๋ฒ๊ฐ์ ํฌ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด ๋ณดํต์ธ๋ฐ, ๋น์ ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ ์ข
๋ฅ๊ฐ ์ ํ์ ์ด์ด์ ์ ํ ์ฃผ์ฌ์ ์ ๋น์ ํ ์ฃผ์ฌ์ ๋ฅผ ํผ์ฉํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์์ง์ ์ฆ๋ก ๋ณด๊ณ ์ ๋๋ผ ์์์ ์ถ์ฒํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต์ง๋ง, ์ด๋ค ๊ฒฝ๊ตฌ ์ฝ๋ฌผ๋ ๊ฑฐ๋ถํ๋ ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์๋ผ๋ฉด ๊ณ ๋ คํด๋ณผ๋ง ํ๋ค.[@Scangos2016; @Mathew2018]
## ๊ฒฐ๋ก
์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์๋ ๊ทธ ๋น์จ๋ ๋๊ณ , ํ์ ๋ฐ ํ์๋ฅผ ๋๋ฌ์ฌ ๊ฐ์กฑ๊ณผ ์ง์ญ ์ฌํ์ ๋ฏธ์น๋ ํํด๊ฐ ์ด๋ง์ ๋ง์ด ์๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋จ ์ผ๋ง๊ฐ์ ์น๋ฃ ํจ๊ณผ ์ฐจ์ด๋ ๊ฐ์น๊ฐ ํฌ๋ค. ๋จ์ํ ์์ ํ ๊ดํด์ ๋๋ฌํ๋๋ ์๋๋๊ฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋๋ผ, ํ์ฒญ์ด ์กฐ๊ธ์ด๋ผ๋ ์ค์ด๋ค๊ณ ๋ง์กฑ์ค๋ฐ ์๋ฉด๋ง ์ทจํ๊ฒ ๋๋ ํ์๋, ๊ฐ์กฑ๋ค๋ ์๋ํ ์ ์๋ค.
๊ทธ๋์์ธ์ง ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์ ์ฐจ๋๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ๋ ๋ณ๊ฒ ํ๊ธฐ ์ํด ์๊ฐํ ์ ์๋ ๋ชจ๋ ๋ฐฉ๋๊ฐ ์๋๋์๊ณ , ๋์์ ์ฌํ๊ฐ๋์๋ค. ๋จ์ผ ์ฝ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ "์กฐํ๋ณ"์ด๋ผ๋ ์ง๋ณ์ ์น๋ฃํ๋ฉด, ์ ๋ฐ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์ฐํ ์ฌ๋ผ์ง ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ธฐ๋๋ ๊ต๊ณผ์์์๋ ๊ฐ๋ฅํ ์ด์์ ์ธ ๊ทธ๋ฆผ์ผ ๋ฟ์ด๋ค. ์์ฌ๋ค์ ๊ฐ์ค๋๋ ๋ถ์์ฉ๊ณผ ๋น์ฉ์ ์๋ฐ, ๊ณผ์ฐ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ ๊ฒ์ธ์ง์ ๋ํ ๋ถํ์ค์ฑ์ ๊ฒฌ๋๋ด๋ฉด์, ์ด๋ฐ์ ๋ฐ ์กฐํฉ์ ์๋ํ๋ฉฐ, ํด๋น ์กฐํฉ์ด ์กฐ๊ธ์ด๋๋ง ๋ณํ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์ค๋ฉด ์ฝ์ฌ๋ฆฌ ํฌ๊ธฐํ์ง ๋ชปํ๋ค.
๊ทธ๋ผ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ , "์ด๊ฒ์ ๊ฒ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ณด๋ฉด ์ธ์ ๊ฐ๋ ๋ง๋ ์กฐํฉ์ด ์ฐพ์์ง๊ฒ ์ง"๋ผ๋ ์์ ์ฃผ๋จน๊ตฌ๊ตฌ์ ์ ๊ทผ์ผ๋ก๋ ํ์์ ๊ณ ํต์ ๋์ด์ฃผ๊ธฐ ํ๋ค๋ค. ์น๋ฃ ๋ฐ์์ ์ป๋๋ฐ ์๊ฐ์ด ๊ฑธ๋ฆด ์๋ก, ์คํจํ ์กฐํฉ์ด ๋ง์ ์๋ก ํ์๋ ๊ฐ์กฑ๋ค๋, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ฌ ์ญ์ ์น๋ฃ์ ๋ํ ํฌ๋ง์ ์ ์ ์์ด๊ฐ๊ฒ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋น๋ก ์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ํ์์ ๋ํด ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ์ถฉ๋ถํ ์น๋ฃ๋ฒ์ด ํ๋จ๊ณ์์๋ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค ํด๋, ๋๋ฆ์ ์์น์ ์ธ์ ์๊ณ ๋ฆฌ๋ฌ ์ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํด๊ฐ๋ ๊ฒ์ด ๋ฐ๋์งํ ๊ฒ์ด๋ค. ๋ค์ํ ์น๋ฃ ๊ฐ์ด๋๋ผ์ธ ๋ค์ ์ ์ฌํ ์๊ณ ๋ฆฌ๋ฌ์ ์ ์ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ @fig-resistant-algorithm ์ญ์ ๊ทธ๋ฌํ ํ ๊ฐ์ง ์์ด๋ค. [@dold2014]
![์น๋ฃ์ ํญ์ฑ ์กฐํ๋ณ ํ์์ ์น๋ฃ ์ ๊ทผ ์๊ณ ๋ฆฌ๋ฌ [@dold2014]](images/11-03/img_1.png){#fig-resistant-algorithm}
## References {.unnumbered}